در مورد اينكه «ميان شيخ و نخستين راويان كتاب سليم واسطه هاى متعددى قرار دارند»، توضيحاتى گذشت؛ اما در باره نبود «گزارش تاريخى» در الرجال و الفهرست شيخ بايد گفت كه اساساً در الرجال شيخ، ذيل هر راوى هيچ توضيحى داده نشده و نيامدن چنين گزارشى مختص سليم نيست. در مورد الفهرست نيز گذشت كه در آن فقط طرق شيخ به صاحبان مصنفات و اصول بيان شده است، و «گزارش تاريخى» در هيچ جاى كتاب وجود ندارد. اين گونه اظهارنظرهاى غير علمى نويسنده مقاله، نشان مى دهد كه گويا وى از مبنا و روش كتب اربعه رجالى، اطلاع صحيحى ندارد.
اگر خواسته باشيم طبق نظر نويسنده مذكور ـ كه ذكر اشخاص در كتب رجالى دليل بر وجود آنان نيست ـ عمل كنيم بايد گفت كه صدها راوى موجود در كتاب هاى اسماء الرجال، همگى «نام هايى بى مسمّا، ساختگى و موهوم» هستند!
سليم در ديگر كتب رجالى
ـ رجال البرقى
شيخ ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى از اصحاب امام جواد و امام هادى(ع) است و تا چهارده سال پس از شهادت امام حسن عسكرى(ع) مى زيسته است. كتاب وى براساس طبقات تنظيم شده و توضيحى در مورد راويان ارائه نگرديده است.
برقى، سليم بن قيس هلالى را از جمله اصحاب اميرالمؤمنين، امام حسن مجتبى، امام حسين و امام محمد باقر(ع) برشمرده است. ۱
ـ رجال ابن غضايرى
نظر وى ـ كه منقول از كتاب الضعفاء است ـ در مورد سليم و كتابش بدين قرار است:
سليم بن قيس الهلالى العامرى روى عن أبى عبداللّه والحسن والحسين و على بن الحسين(ع) و ينسب اليه هذا الكتاب المشهور، و كان اصحابنا يقولون: ان سليماً لايعرف ولا ذكر فى خبر، و قد وجدت ذكره فى مواضع من غير جهة كتابه و لارواية ابان ابن ابى عياش. وقد ذكر له ابن عقدة فى «رجال اميرالمؤمنين(ع)» احاديثَ عنه، والكتاب موضوع لامرية فيه، و على ذلك علامات تدل على ماذكرنا.
[منها] ما ذكر ان محمد بن ابى بكر وعظ اباه عند الموت.
1.رجال البرقى، تحقيق: جواد قيومى اصفهانى، ص ۳۵، ۴۱، ۴۳ و ۴۹. در مورد مؤلف واقعى رجال البرقى، ر. ك: تنبيه فى البحث عن مؤلّف الكتاب، ص ۱۹ ـ ۲۲.
