مستحبات و اتيان به سنن و آداب.
شيخ شهيد ـ عليه الرحمه ـ در كتاب ذكرى ، ذكر كرده كه «قد تترك النافله لعذر ومنه الهم و الغم». ^۱
و از حضرت امام موسى كاظم عليه السلام روايت مى نمايد كه آن حضرت ، ترك نافله مى فرمود، هرگاه مهموم مى بود ^۲ و از حضرت امام رضا عليه السلام روايت نمايد كه ترك نافله مى نمود ، هر گاه مغموم مى بود. ^۳
و كلام حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام كه مى فرمايد : «إن للقلوب إقبالا و إدباراً فاذا اقبلت ، فاحملوها على النوافل و اذا ادبرت فاقتصروا على الفرائض» نيز ناطق است به آن چه در ذكرى ذكر نموده و فرق ميان «هم» و «غم» بر اين وجه كرده كه «هم» آن است كه به جهت بيم و خوف ، از امر ناملايم آينده روى دهد ، و غم آن است كه به جهت امور ناخوش گذشته ، عارض شود و بعضى بدين منوال كرده اند كه «هم» ، آن است كه در ازاله آن ، آدمى را قدرتى باشد ، مثل : افلاس و غير آن ، و «غم» آن است كه در ازاله آن ، قدرتى نداشته باشد ، مثل موت دوستان و فرزندان ؛ و جماعتى گويند كه «هم» آن است كه سبب عروض آن معلوم نباشد و «غم» آن است كه سببش معلوم و ظاهر باشد [ و از بعضى ظاهر مى شود كه رديف هم و به يك معنى باشند ].
فَقَدْ ضِقْتُ لِما نَزَلَ بي يارَبِّ ذَرْعاً. «فاء» از براى تعليل است به معنى «لام» و كلام در «قوة فإنّى قد ضقت» و«فاء» تعليل فائى را گويند كه مابعدش سبب ماقبل باشد ، به عكس «تفريع» ، مثل «اخرج فانك رجيم»^۴ «و أكرم زيداً فانّه فاضل» و اين ، قسمى