حاضر) است كه غالبا با رساله مرحوم آيه اللّه سيّد محمّد هاشم موسوى خوانسارى اشتباه مى شود.
رساله اى هم مربوط به حدود قرن يازدهم هجرى در اين باب موجود است كه مؤلّف آن، ناشناخته است. رساله اى نيز به نام ترجمة أبي بصير و إسحاق بن عمّار از ابوتراب بن ابى القاسم موسوى خوانسارى (م 1346ق) مى شناسيم. ^۱ علاوه بر اين ها رساله هاى ديگرى در اين موضوع وجود دارد. علاوه بر رساله هاى مستقل مطالبى هم در ضمن كتاب هاى رجال و تراجم و كتب جرح و تعديل، درباره ابو بصير ذكر شده است .

عديمة النظير في أحوال أبي بصير

چنان كه آمد، اين رساله ـ كه به حق، عديمة النظير و بى همتاست ـ اثر گران سنگ و ارزشمند مهدى موسوى خوانسارى است. وى رساله خويش را در كمال دقّت و ظرافت نگاشته و تمام نكات مورد بحث و نظر درباره ابو بصير را كه باعث اشتراك و اشتباه در سلسله سند روايت و در نهايت، موجب وثاقت يا ضعف سند مى شده، با براهين محكم، بيان نموده است.
اين رساله از يك «مقدّمه» و چند «فصل» و يك «خاتمه» تشكيل يافته است. مقدّمه در بيان كسانى است كه به «ابو بصير» معروف شده اند، كه بيشتر اهل فن، معتقدند كه اين لفظ، بين چهار راوى مشترك است، گرچه بر غير اين چهار نفر نيز اطلاق شده است.
فصل هاى پنجگانه كتاب نيز درباره معرّفى اشخاصى است كه به ابو بصير، معروف و مشهورند. البته فصل چهارم، مفصّل تر است و خود به ده «مبحث» تقسيم شده و در هر مبحث به مثال هايى از كتب فقهى و حديثى استشهاد شده است.