3. اگر مبناى ما پذيرش شهادت ابن قولويه در مورد همه مشايخش اعم از بى واسطه و باواسطه باشد، سند كامل الزيارات با همه شاخه هايش قابل اعتماد است.
4. اگر مبناى ما پذيرش شهادت ابن قولويه در مورد مشايخ بى واسطه اش باشد، در اين صورت هرچند سند كامل الزيارات به واسطه محمد بن موسى همدانى ضعيف مى شود، ولى به گفته ابن غضايرى اين روايت را مى توان شاهد و مؤيد روايات صحيح و موثق ( روايت دوم و سوم شيخ در مصباح المتهجد) قرار داد.
5 . با تفكيك ثواب زيارت از متن زيارت، شايد بتوان ضعف و اتهام صالح بن عقبه و محمد بن موسى همدانى را به نقل ثواب زيارت برگرداند، نه متن زيارت. بنابراين مى توان گفت ثواب منقول توسط آنها مورد اعتماد نيست، ولى متن منقول زيارت از سوى آنها مورد قبول است؛ بويژه با توجه به اين كه اين متن از طريق موثق ديگرى، يعنى روايت صفوان به دست ما رسيده است.
ما در اين مقاله با تكيه بر تحقيقات و دستاوردهاى اخير علم رجال درصدد بررسى اسناد زيارت عاشورا و تعيين وجوهى بوديم كه به تضعيف يا تصحيح آنها منتهى مى شود. البته اين كار را كارى تمام شده تلقى نكرده و اين راه را براى تحقيقات ديگر باز مى دانيم و اميدواريم كه اين بررسى در اين مسير گامى به جلو برداشته باشد.

كتابنامه

ـ الارشاد فى معرفة حجج اللّه على العباد، ابى عبداللّه محمد بن محمد بن نعمان، مصنفات شيخ مفيد، ج11، اول، 1413ق.
ـ الاستبصار فيما اختلف من الاخبار، شيخ طوسى، تحقيق: سيد حسن موسوى خرسان، دارالكتب الاسلاميه، سوم، 1390ق.
ـ اختيار معرفة الرجال (رجال الكشى)، شيخ طوسى، تحقيق: جواد قيومى، مؤسسة النشر الاسلامى، اول، 1427ق.
ـ اصول علم الرجال بين النظرية و التطبيق، شيخ محمد على صالح معلم، نشر مؤسسة المحبين، 2 جلد، اول، 1426ق.
ـ بحارالأنوار، محمد باقر مجلسى، تحقيق: شيخ محمود درياب، 44جلد، ج41، بيروت: دارالتعارف للمطبوعات، اول، 1421ق.
ـ البلد الامين و الدرع الحصين، تقى الدين ابراهيم بن على بن حسن بن محمد العاملى الكفعمى، قدّم له و علق عليه علاء الدين الاعلمى، بيروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات، اول، 1418ق.
ـ تهذيب الاحكام، شيخ طوسى، تصحيح: على اكبر غفارى، مكتبة الصدوق، اول، 1417ق.
ـ الرجال، ابن غضايرى، تحقيق: سيد محمد رضا حسينى جلالى، دارالحديث، اول، 1422ق.
ـ رجال الطوسى، شيخ طوسى، قم: منشورات الرضى.