است كه در تبيين جزئيات احكام و قوانين و قصص قرآن ، اگر نتوان از ظاهر آيات الهى بهره جست، توضيحات معصومان عليهم السلام كارگشا خواهد بود ؛ البته در صورتى كه مخالف با ظواهر قرآن نباشد ؛ چرا كه جريان جعل و تحريف در ميان تمام اخبار و روايات گسترده است .
چكيده آراى علامه در اين بخش به قرار ذيل است :
الف . قرآن در دلالت خود، مستقل است و نيازى به غير خود حتى بيانات معصومان عليهم السلامندارد و هر كس مى تواند با اعمال سليقه اى كه از آنان فرا گرفته است، مراد قرآن مجيد را از ظواهر آياتش بفهمد . ۱
ب . روايات متواتر و نيز اخبارى كه همراه با قراين قطعى باشند، در تفسير قرآن دخيل هستند، ولى تعداد اين روايات نسبت به معارف عظيم الهى و آيات قرآنى اندك است . ۲
ج . ملاك سنجش روايات، قرآن كريم است و لذا به اندازه موافقتشان با قرآن مورد قبول واقع مى شوند . ۳
د . در تبيين و توضيح احكام و قوانين و داستان هاى قرآن و مواردى كه از ظاهر قرآن به دست نمى آيند، مى توان به روايات معصومان عليهم السلام مراجعه نمود؛ به شرط آن كه مخالف قرآن نباشند . ۴
ه . در يك جمع بندى نهايى مى توان گفت كه در هر حال، به جز مواردى كه علامه خود استثنا نموده اند، قرآن مقدم بر روايات است و بر مفسر لازم است كه قبل از هر چيز قرآن را با خود قرآن تفسير نمايد و از رواياتى كه در تفسير آيات وارد شده، به مواردى كه موافق مضمون آيه است، اعتنا نمايد . ۵
2 . بررسى هاى سندى
حديث از دو بخش سند و متن تشكيل يافته است : بخش نخست، يعنى سندْ در واقع، طريق متن است و تعدادى راوى را در بر مى گيرد . عرب وقتى مى گويد : فلان سند، يعنى معتمد . پس اگر به طريق متن سند گفته مى شود ، بدين علت است كه محدثان در صحت و سقم حديث به سند آن اعتماد مى كنند . ۶
جريان منع تدوين حديث ـ كه ساليان متمادى از طرف زمامداران جامعه اسلامى پى گيرى مى شد - سرانجام در برابر اشتياق موافقان كتابت، تاب مقاومت را از دست داد و اخبار و آثار بسيارى
1.قرآن در اسلام، ص ۲۶.
2.همان، ص ۶۲.
3.همان، ص ۶۳.
4.همان، ص ۲۶.
5.همان، ص ۶۴.
6.تلخيص مقباس الهداية ، ص ۱۰.
