6 . ادله اى ديگر در ردّ مقيد بودن وضع حديث به شرطى
اين ادله را در اشكال ذيل مى توان ملاحظه كرد:
1 ـ 6 . جهت گيرى قرآن: قرآن در آياتى متعدد بر قبح و گناه بزرگ مطلق دروغگويى بر خداوند و پيامبر صلى الله عليه و آله حكم كرده است؛ مانند: «يَـاأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَ قُولُواْ قَوْلاً سَدِيدًا * يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَــلَكُمْ وَ يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَ مَن يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزًا عَظِيمًا»۱ ، «وَإِذَا قُلْتُمْ فَاعْدِلُواْ وَلَوْ كَانَ ذَاقُرْبَى ...»۲« ... وَ اجْتَنِبُواْ قَوْلَ الزُّورِ»۳«وَمَنْ أَظْـلَمُ مِمَّنِ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَوْ كَذَّبَ بِـئايَـاتِهِ إِنَّهُ لاَ يُفْلِحُ الظَّــلِمُونَ»۴«فَمَنْ أَظْـلَمُ مِمَّن كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَ كَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جَآءَهُ أَلَيْسَ فِى جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْكَـفِرِينَ»۵ و ... ۶
2 ـ 6 . جهت گيرى احاديث: مجموع احاديث نهى از دروغ بستن به پيامبر صلى الله عليه و آله كه پيش تر ذكر شدند، مطلق دروغ بستن را به ايشان صلى الله عليه و آله نهى كرده است.
3 ـ 6 . جهت گيرى سيره نبوى: داستان هايى كه منجر به صدور حديث نبوى: من كذب علىّ متعمّدا فليتبوء مقعده من النار»، شده، نشان از آن دارد كه پيامبر صلى الله عليه و آله در هيچ موضوعى راضى به دروغ بستن بر خود نبوده و چنين كارى را امرى خطرناك براى فرد و جمع مى دانسته است؛ مانند اين داستان:
از عبداللّه بن بريدة، از پدرش بريدة بن خطيب أسلمى نقل شده كه قبيله اى از بنى ليث در يك ميلى مدينه بودند و در جاهليت مردى به خواستگارى زنى از آنان رفته بود، اما به او نداده بودند. پس (در زمان پيامبر صلى الله عليه و آله و پس از مسلمان شدنش) در حالى كه حُله اى بر خود انداخته بود، به نزدشان رفت و گفت كه پيامبر صلى الله عليه و آله اين حُله را بر من پوشانيد و به من فرمان داد كه در مال و جان شما حكم نمايم. سپس نزد زنى كه پيش تر به خواستگاريش رفته بود، رفت. پس آن قوم كسى را نزد پيامبر صلى الله عليه و آله فرستادند و ماوقع را براى ايشان صلى الله عليه و آله گفتند. پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «كذب عدو اللّه »، سپس مردى را فرستاد و به او گفت: اگر او را زنده يافتى، گردنش را بزن و اگر او را مرده يافتى، جسدش را آتش بزن. پس هنگامى كه آن مرد آمد، مرد دروغگو را ديد كه مار نيشش زده است. پس جسد او را آتش زد. از اين رو، پيامبر صلى الله عليه و آله فرمود: «من كذب على ...». ۷
شبيه اين داستان از عبداللّه بن عمرو بن عاص نيز روايت شده است. ۸
1.سوره احزاب، آيه۷۰ و ۷۱.
2.سوره انعام، آيه۱۵۲.
3.سوره حج، آيه۳۰.
4.سوره انعام، آيه۲۱.
5.سوره زمر، آيه۳۲.
6.گفته اند كذب بر خداوند شامل كذب بر پيامبر صلى الله عليه و آله نيز مى شود(منهج النقد عند علماء، ص۴۳).
7.الكامل فى الضعفاء، ج۴، ص۵۳ ؛ الموضوعات، ج۱، ص۵۵ ـ ۵۶ (سه طريق)؛ ميزان الاعتدلال، ج۲، ص۲۹۳؛ وسائل الشيعة، ج۱، ص۱۴ (به نقل از: مشكل الأثار، احمد بن محمّد طحاوى)؛ تحذيرالخواص، ص۱۱ به بعد.
8.المعجم الاوسط، ج۲، ص۳۱۸.
