و خاستگاه فكرى و شخصيتى همگون ترى بهره مند هستند، هم سرنوشت جمعى همگون تر و سنن و تعامل الهى همسان ترى در انتظارشان خواهد بود و هم در ظهور گروه بندى ها و اصناف، مثبت يا منفى، درون دينى خود از افراد و شخصيت هاى همگون ترى برخوردار خواهند شد.
3 ـ 2 . نقاط تمايز امم
وجود نقاط تمايز ميان اين امّت نسبت به ديگر امم، امر پوشيده اى نيست. ما در عين تأكيد بر آنچه كه در همگونى اقوام و امم، به ويژه اهل كتاب، تا بدينجا گفتيم، نمونه هايى از نقاط تمايز امّت اسلامى را بر مى شماريم؛ ويژگى هايى كه موجب تمايز اين امّت از امم ديگر در جريان نوع قوانين و سنن الهى در باره آنان مى گردد.
1 . امّت اسلامى آخرين امّت داراى كتاب اند؛ 2 . پيامبر اين امّت و كتاب و دينشان، خاتم پيامبران و كتاب ها و اديان هستند؛ امرى كه، به دليل ضرورت جاودانگى هدايت و فروزندگى چراغ هدايت الهى، ملازم است با، 3 . جاودانگى اين كتاب و شريعت و پيروانشان؛ 4 . اين امّت، امّت نمونه و برتر است؛ 5 . پيامبر آن افضل رسولان است و اوصيايش اشرف اوصيا عليهم السلام.
اينها تنها گوشه اى از هزاران نقطه تمايزى است كه امّت اسلامى را از ديگر امم جدا و ممتاز مى سازد.
بنابراين در مطالعه و تحليل همگونى ميان امور و قضاياى مربوط به امّت اسلامى با ساير امم بايد نقاط تمايز و وجوه تشابه با هم ديده شوند؛ به گونه اى كه به لحاظ نقاط تشابه مشمول سنن الهى و سرنوشتى همگون و به لحاظ نقاط تمايز داراى احكام و سنن و سرنوشتى ناهمگون خواهند بود.
4 ـ 2 . وجوه و ابعاد همگونى
بنا بر ضرورت لحاظ نقاط تمايز و تشابه در مطالعه و تحليل قضاياى مربوط به همگونى امّت ها، شناخت ابعاد همگونى، تابع رعايت جهات ذيل است:
يك. ديدن ويژگى ها و نقاط تمايز هر قوم و امّتى در كنار نقاط تشابه؛
دو. لحاظ مفاد احاديث مسأله، به ويژه عموم و شمول مورد تأكيد در آنها.
با رعايت اين دو جهت، در بيان حاصل تدبّر دقيق در مفاد احاديث و ديگر دلايل مسأله، مى توان گفت كه اين همگونى شامل تمامى قضايا و حوادث و رفتارها و گونه هاى دستجات و شخصيّت هايى مى شود كه در امم گذشته وجود داشتند؛ اما تأكيد مى كنيم كه مسئله تشابه امم ناظر به شؤون كلّى و امور غير مختصّ به برخى اقوام و ازمنه است، نه در مسائل ريز و تفاصيل جزئى؛ چنان كه توضيحش در بحث «6 ـ 2» خواهد آمد.
امّا تفصيل اين اجمال نياز به باز خوانى مفاد احاديث مسأله، با ملحوظ داشتن مقتضيات نقاط تمايز امّت اسلامى از ديگر امم دارد:
