فضيلت كه عدالت باشد پديد مى آيد و:
به همين سبب همه حكيمان اجماع دارند بر اين كه اجناس فضايل چهارند كه عبارت اند از: حكمت، عفت، شجاعت و عدالت. ^۱
ابوالحسن عامرى نيز از تزكيه نفس و متعلقات چهارگانه نفس، يعنى: «العفه، و النجده، و الحكمه و العداله» ^۲ نام برد. غزالى، كه در مواردى سخت به ستيزه گرى با فلسفه يونانى پرداخته بود، در اين ميان كمتر از ديگران متأثر از فضايل اربعه نشد و در آثار خود آن را به گونه اى مسلم و درست نقل كرد و بسط داد. وى در ميزان العمل نوشت:
فضايل هرچند بسيارند، چهار فضيلت همه آنها را در خود مى گنجاند، كه عبارت اند از: حكمت، شجاعت، عفت و عدالت. حكمت فضيلت قوه عقليه است. شجاعت، فضيلت قوه غضبيه است. عفت، فضيلت قوه شهوانيه است و عدالت، عبارت است از ترتيب درست و بايسته اين فضايل. ^۳
آن گاه به كمك آيات و روايات به تفسير اين فضايل پرداخت.
خواجه نصيرالدين طوسى تهذيب الاخلاق ابن مسكويه را دست مايه خود ساخت و به تفصيل بر اساس قواى سه گانه نفس سقراطى به بسط فضايل پرداخت و نوشت:
اجماع و اتفاق جملگى حكماى متأخر و متقدم حاصل بر است بر آن كه اجناس فضايل چهار است: حكمت و شجاعت و عفت و عدالت. ^۴
علامه حلى نيز در الفين نوشت كه نفس سه قوه دارد و هر قوه اى فضيلتى و از اجتماع و سازگارى آنها فضيلت چهارم يعنى عدالت زاده مى شود، پس:
أجناس الفضائل أربعه الحكمه و العفه و الشجاعه و العداله. ^۵
سپس كوشيد از وجود اين فضايل ضرورت وجود امام را معصوم ثابت كند. ديلمى نيز نوشت:
نزد علما ثابت شده است كه ريشه فضايل چهارند: علم، عفت، شجاعت و عدالت و حضرت اميرالمؤمنين در آنها به نهايت خويش رسيد. ^۶
ابن ميثم بحرانى نيز با مسلم دانستن اين فضايل بر آن شد تا افزون بر عصمت، وجود آنها را در امام على عليه السلام ثابت كند. ^۷ ملاصدرا از اين منظر به فضايل نگريست و مدعى شد همان گونه كه زيبايى صورت ظاهر انسان به اعتدال اجزاى آن است، صورت باطن نيز چنين است و اين اركان چهاگانه