روش و عملكرد عمومى نجاشى در فهرست - صفحه 109

وضعيت رجالى آنان را مشخص مى نمايد و چنانچه اين اشخاص داراى تأليف باشند، عموما براى آنان عنوان مستقل باز مى كند. برخى نمونه هاى آن عبارت اند از: شماره هاى 80 ، 11، 229، 133، 116، 894 ، 867 ، 841 ، 779، 776، 719، 683 ، 581 ، 551 ، 520 ، 497، 445، 381، 320، 281، 273، 245، 1079، 1207 و ... .

مشخص نمودن تخصيص عمومى نويسندگان

احمد بن محمّد بن ربيع، عالم به علم رجال، ۱ جعفر بن محمّد بن جعفر بن قولويه از بزرگان اصحاب در حديث و فقه، ۲ محمّد بن خالد برقى اديب و عالم به اخبار و علوم عرب ۳ و موسى بن حسن بن محمّد عالم علم نجوم ۴ معرفى شده اند. نمونه هاى ديگر از اين دست عبارت اند از: شماره هاى 154، 7، 161، 943، 704، 947، 1053، 1166، 1080 و ... .
در پايان سخن از كفايت هاى روش نجاشى در عرضه اطلاعات درباره مؤلفان در نقد روش وى، ضرورت دارد به بعضى كمبودهاى روش او نيز اشاره داشته باشيم. نجاشى در مواردى معدود هيچ نوع اطلاعى درباره نويسندگان ارائه نمى دهد؛ از جمله شماره هاى 358، 1160، 980، 770، 519 ، 390، 374، 359.

3. ارائه اطلاعات فراوان و ارزشمند درباره مؤلفات و آثار نويسندگان

نجاشى در فهرست خود در زمينه ارائه اطلاعات كتاب شناسى و نسخه شناسى بسيار گسترده عمل كرده است. او مؤلفات و آثار را از جهات مختلف ارزيابى مى كند و هنگام ضرورت به مطالعات ميدانى روى مى آورد و با در اختيار داشتن كتاب ها، شخصا آنها را مورد مطالعه قرار مى دهد و در پايان، نتيجه كاوش ها و تحقيقات خود را عرضه مى دارد. گاه نيز اطلاعات ارائه شده به نقل از بزرگان و صاحب نظران فن است. اينك اين مبحث را در چند محور مورد مطالعه قرار مى دهيم: ۵

دقت در انتساب آثار به نويسندگان اصلى

نجاشى به نقل از بعضى اصحاب (بعض اصحابنا) از بعضى مخالفان (بعض المخالفين) كه منظور اهل سنّت است مى گويد:
كتاب هاى (محمّد بن عمر) و اقدى در واقع همان كتاب هاى ابراهيم بن محمّد بن ابى يحيى است كه واقدى آنها را نقل كرده و به خود بربسته است. ۶
حسن بن سعيد اهوازى با همكارى برادرش حسين بن سعيد، كتاب هاى سى گانه اى را تأليف

1.همان، ش۱۸۹، ص۷۹.

2.همان، ش۳۱۸، ص۱۲۳.

3.همان، ش۸۹۸ ، ص۳۳۵.

4.همان، ش۱۰۸۰، ص۴۰۷.

5.اطلاعاتى كه درباره اعتبار آثار و مؤلفات اشخاص توسط نجاشى ذكر شده است در مقاله اى تحت عنوان «روش نجاشى در نقد رجال» آمده است.

6.رجال النجاشى، ش۱۲، ص۱۵.

صفحه از 126