منتخبى از رواياتى بوده است كه خود شنيده بودند.
ثانيا، طبيعى است كه محتواى اين مجالس درسى ـ كه در طول چندين دهه برگزار مى شده ـ همواره يكسان نبوده باشد و در نتيجه، همه شاكردان يك شيخ لزوما روايات يكسانى را از وى نمى آموختند.
ثالثا، اين موضوع محل ترديد است كه همه جوامع حديثى متقدم ـ كه توسط يك گردآورنده حديث جمع شده يا شاگردانش نقل كرده اند ـ كامل و صحيح نقل شده باشد، بلكه احتمالاً با ويرايش و گزينش همراه بوده است.
7. يكى از مبانى استدلال ينبل بر جعلى بودن روايات «شيرجه اى» به تحليل متن روايات برمى گردد. پيش فرض وى در اين باره آن است كه به طور كلى هرچه روايت كوتاه تر باشد، متقدم تر است، ولى اين گزاره پايه چندان محكمى ندارد.

خاتمه

در اين مقاله، علاوه بر تبيين كامل اصطلاحات روش شناسى ينبل، يعنى حلقه مشترك، طريق منفرد، شبكه اسناد، طريق شيرجه اى و شبكه عنكبوتى، نتايج زير حاصل گرديد:
نخست، روشن شد ارزش شبكه اسانيد به مثابه منبع اطلاعات تاريخ گذارى روايات چقدر است و چگونه بايد اسانيد يك روايت را كنار هم گذاشت تا شبكه اسناد ترسيم شود و آن گاه چگونه مى توان داده هاى تاريخ گذارى مربوط به مصدر حقيقى روايات را از آن به دست آورد.
احتمالاً اكنون اهميت و فايده به كارگيرى ابزارهاى بصرى و نيز اصرار ينبل بر جعل و استفاده از اصطلاحات حسى به جاى مصطلحات رايج در علوم حديث سنتى براى خواننده بيشتر هويدا شده باشد. شايد بتوان گفت كاركرد اين شيوه تحليل اسانيد تا حد زيادى مرهون همين ابزارهاست. البته اين به معناى نفى ارزش مفاهيم و اصطلاحات سنتى نيست؛ چنان كه خود ينبل در پژوهش اخير خود به بررسى تطبيقى اصطلاحات تخصصى خود با مفاهيم و مصطلاحات رايج در سنت حديثى اسلامى پرداخته است.
به علاوه، معلوم شد كه نبايد روايات كتب ستّه را لزوما قول پيامبر صلى الله عليه و آله وسلم تلقى كرد، مگر اين كه شبكه اسناد آن روايت با بررسى دقيق، حداقل به يكى از صحابه در جايگاه حلقه مشترك غيرقابل ترديد در شبكه اسناد و به عنوان عامل انتشار آن روايت دلالت كند.
همچنين، ويژگى منحصر به فرد هر طريق اسناد و گنجينه داده هاى مطلقا تاريخى آن، به همراه شواهد ضمنى ـ كه از كنار هم قرار دادن تعدادى از اين قبيل طرق منحصر به فرد در شبكه اسناد به دست مى آيد و به محض اين كه شبكه روى برگه بازسازى مى شود غالبا اسرار خود را هويدا مى سازد ـ مورد شناسايى و تدقيق قرار گرفت. چيزى كه عموما، نزد حديث شناسان مسلمان و گاه غربى، مغفول باقى مانده است.