قد كانت طريقتهم فى التعليم و التفسير هذه الطريقة (تفسير القرآن بالقرآن) بعينها على ما وصل إلينا من اخبارهم فى التفسير. ۱
بهترين و كارآمدترين شيوه تفسير قرآن كه همان شيوه تفسيرى اهل بيت عليهم السلام است، روش خاصى است كه به تفسير قرآن به قرآن موسوم شده است. در اين روش هر آيه از قرآن كريم با تدبر در ساير آيات قرآنى و بهره گيرى از آنها باز و شكوفا مى شود. تبيين آيات فرعى به وسيله آيات اصلى و محورى و استناد و استدلال به آيات قوى تر در تفسير، بر اين اساس است كه برخى از آيات قرآن كريم همه موارد لازم را براى پى ريزى يك بنيان مرصوص معرفتى درخور دارد. ۲
يكى از مفسران در مقدمه تفسير خويش به بحث از روش تفسير قرآن به قرآن پرداخته و آن را روش تفسيرى امامان عليهم السلام به شمار آورده است. ۳ و يا يكى ديگر از انديشمندان قرآنى، اساس بيانات و روش تفسير و تعليم اهل بيت عليهم السلام را روش تفسير قرآن به قرآن دانسته است. ۴
و يا به فرموده امام على عليه السلام :
كتاب اللّه تبصرون به و تنطقون به و تسمعون به و ينطق بعضه ببعض و يشهد بعضه على بعضه ... .؛۵قرآن كتاب خداوند است كه با آن مى بينيد [حقايق را ]و به كمك آن سخن (حق) مى گوييد و مى شنويد و بعضى از آيات آن بعضى ديگر را توضيح مى دهد و بعضى از آن (به تفسير و تأويل) بعضى ديگر گواهى مى دهد.۶
زيرا قرآنى كه تبيان همه مبهمات شريعت است، به طريق اولى تبيان خودش نيز خواهد بود و به همين جهت است كه جمله «القرآن يفسر بعضه بعضاً» در زبان مفسران شهرت يافته است. ۷
آية اللّه معرفت روش تفسير قرآن به قرآن را به دو شيوه تقسيم كرده اند:
اول، آن كه مطلبى در يك آيه مبهم و در آيه ديگر به طور واضح بيان شده است. در اين صورت بين دو آيه تناسبى معنوى و يا لفظى وجود دارد؛ مانند آيه: «حم * وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ * إِنّا أَنْزَلْناهُ فِى لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ ...» . ۸ كه در سوره قدر، اين ليله مباركه به شب قدر تفسير شده است: «إِنّا أَنْزَلْناهُ فِى لَيْلَةِ الْقَدْرِ» . ۹ و در سوره بقره بيان شده است كه شب قدر در ماه
1.تفسير و مفسران، ج۲، ص۱۸.
2.همان، ج۱، ص۱۲.
3.تفسير تسنيم، ج۱، ص۶۱ .
4.الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن، ج۱، مقدمه.
5.كنزالعمال، ج۱، ص۶۱۹ ، ح۲۸۶.
6.نهج البلاغه، صبحى صالح، خ۱۳۳، ص۱۹۲.
7.ترجمه و تفسير نهج البلاغه، ج۲۳، ص۲۵۰.
8.سوره دخان، آيه ۱ ـ ۳.
9.سوره قدر، آيه ۱.
