مبارك رمضان واقع شده است: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِى أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنّاسِ ...» . ۱ از مجموع اين آيات روشن مى شود كه قرآن در شبى مبارك ـ كه همان شب قدر ماه رمضان است ـ نازل شده است ... شيوه دوم، تفسير قرآن به قرآن، آن است كه در آيه اى سخنى آمده است، ولى ظاهراً از نظر معنوى و لفظى با موضع ابهام در آيه ديگر ارتباطى ندارد، اما مى توان براى برطرف كردن آن ابهام بدان آيه تمسك جست. آيه سرقت: «وَ السّارِقُ وَ السّارِقَةُ فَاقْطَعُوا أَيْدِيَهُما جَزاءً بِما كَسَبا نَكالاً مِنَ اللّهِ وَ اللّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ» . ۲ از همين قبيل است كه در آن موضع، قطع دست سارق مبهم است، ولى امام جواد عليه السلام با تمسك به آيه: «وَ أَنَّ الْمَساجِدَ لِلّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللّهِ أَحَداً» . ۳ موضع قطع دست را بن انگشتان تعيين كردند و ابهام آيه سرقت را برطرف كردند. ۴
مى توان روش تفسير قرآن به قرآن را اولين روش تفسيرى كه در جهان اسلام ظاهر شد، دانست؛ چرا كه خداوند متعال پيش از هر كس حتى رسول اكرم صلى الله عليه و آله وسلم خود برخى از آيات را با آيات ديگر تفسير كرد و از ميان رد آيات متشابه به محكم و حمل مجمل به مبين، عام بر خاص و مطلق بر مقيد آغاز شد. ۵
لذا طرفداران اين روش تفسيرى معتقدند قرآن كريم مشتمل بر تفسير خود نيز است و به طور مشخص دو مطلب مهم زير را در اين باره مطرح مى كنند:
1. تفسير قرآن به قرآن روش تفسيرى در جهت فهم مراد خداوند متعال است؛
2. تقدم زمانى اين مرحله نسبت به مراحل ديگر تفسير به گونه اى كه هيچ مفسرى حق اعراض از آن و طى مراحل ديگر ندارد. ۶
ب . جايگاه روايات در تفسير قرآن به قرآن
يكى از مباحث مهمى كه در روش تفسير قرآن به قرآن مطرح است، اين است كه آيا در اين روش تفسيرى، روايات جايگاه شايسته خويش را مى يابند يا اين كه قرآن به تنهايى براى تفسير كافى است و نيازى به روايات در تفسير پديد نمى آيد.
اگر چه برخى از مفسران در روش تفسير قرآن به قرآن، روايات را به كنار نهاده و تنها به قرآن مجيد اكتفا كرده اند و احتياج به سنت را در تفسير قرآن نفى كرده اند و قايل به عدم اعتماد به روايات در فهم مقاصد و معانى قرآن شده اند:
1.سوره بقره، آيه ۱۸۵.
2.سوره مائده، آيه ۳۸.
3.سوره جن، آيه ۱۸.
4.تفسير و مفسران، ج۲، ص۲۰.
5.التفسير و المفسرون، ج۱، ص۴۱.
6.تفسير القرآن بالقرآن عند العلامة الطباطبايى، ص۶۷.
