تنها راه صحيح همان است كه به متن قرآن و توضيحات و قراين موجود در آن مراجعه شود و از استعانت به غير قرآن، به هر نحو كه باشد، خوددارى گردد؛ زيرا تنها مرجع تحريف نشده و دست نخورده اى كه از دروغ ها و پيرايه ها و پندارهاى غلط مدعيان دين منزه و مبرا مانده است، متن قرآن است و روايات به جهت آن كه دچار دستبرد جاعلان و سوداگران حديث شده است، چند برابر آنچه صحيح است، روايات جعلى و دروغين بر آن افزوده شده است، لذا ارزش و اعتبار خود را از دست داده و فاقد صلاحيت لازم براى تفسير قرآن هستند. از تفاسيرى كه بر اساس اين نظريه تأليف شده است و مؤلف آن از موافقان سرسخت نظريه فوق محسوب مى گردد، كتاب تفسيرى الهداية و الفرقان فى تفسير القرآن بالقرآن را مى توان نام برد. مفسر مزبور بر اين اساس روايات را به كلى كنار گذاشته، ارزش تفسيرى آن را به يكباره انكار كرده است. ۱
ويژگى تفسير ابن كثير (م 774ق)، روش تفسير قرآن به قرآن است كه شايد به اين گستردگى و قدمت در دوران خود منحصر به فرد باشد. وى از شاگردان ابن تيميه و مدافعان وى به شمار مى رود؛ اقوال صحابه را حجت مى داند و به گفتار تابعان، در صورتى كه مخالفت نداشته باشد، تمسك مى كند. از نكات بارز وى نقد روايات اسرائيليات است و تأكيد بر روش تفسير قرآن به قرآن و دقت در انتخاب منقولات. ۲
سيد احمد خان در آغاز تفسير، مقدمه اى با عنوان «تحرير فى اصول التفسير» نوشته است. در اين مقدمه، ضمن انتقاد از شيوه مفسران گذشته و برشمردن مشكلات تفسير، بويژه آلوده شدن آنها به روايات ضعيف و مجهول و حكايات بنى اسرائيل، ضرورت تفسير قرآن به قرآن را مطرح مى كند و بهترين شيوه را همين روش ۳ مى داند كه «قرآن به مفاد آفتاب آمد دليل آفتاب، به كمك فهم قرآن آيد». برخى نيز در مخالفت با روش تفسير قرآن به قرآن، عدم به كار گيرى حديث در تفسير را مورد اعتراض قرار داده اند:
بعدها پيروان مكتب خلفا و مخالفان شيعه، چون ابن تيميه و ابن كثير و ... در ادامه اسلاف خويش نظريه اى ارائه داده اند كه بهترين راه تفسير اين است كه با آيات قرآن به تفسير آن پرداخته شود، اين نظريه به نظريه «استقلال قرآن» معروف شد. متأسفانه گروهى كه كاملاً در عقايد با آنها مخالف بودند، اين نظريه را پسنديدند و غافل از مبانى مكتب و مذهب خويش آن را ترويج كردند». ۴
اگر چه بى نيازى از روايات در تفسير براى مفسران وجود ندارد و مفسران و قرآن پژوهان بايستى
1.مبانى و روش هاى تفسيرى قرآن، ص۱۸۱.
2.شناخت نامه تفاسير، ص۱۱۰.
3.همان، ص۱۲۳ ـ ۱۲۶.
4.روش صحيح تفسير قرآن، ص۱۸.
