بسيارى از معارف فهم آيات را از روايات دريابند كه اين نيازمندى در ميان مفسران فريقين مشاهده مى شود: «زحيلى در فهم و استخراج معانى، از روش تفسير قرآن به قرآن سود مى جويد، از احاديث نبوى و آثار صحابه و تابعان نيز كمك مى گيرد». ^۱
درست است كه قرآن مبيّن و مفسّر خويش است، ولى در بسيارى از موارد و در توضيح بسيارى از آيات، احكام و داستان ها و ... استفاده از روايات صحيح لازم، بلكه واجب است. مرحوم علامه طباطبايى، در تفسير الميزان در بيان ضرورت بهره گيرى از روايات صحيح در تفسير قرآن چنين آورند:
روشى كه در روايات بدان ترغيب شده، همان تفسير از طريق قرآن است و آنچه از آن نهى و منع شده، تفسير از غير طريق قرآن است، بنابراين تنها روش مورد قبول در تفسير قرآن، استمداد از قرآن جهت فهم معانى آيات آن و تفسير آيه به آيه است. اين روش در صورتى مورد قبول خواهد بود كه بر اساس تفحص و جستجوى كافى در روايات نقل شده از نبى اكرم صلى الله عليه و آله وسلم و ائمه عليهم السلام به عمل آمده، پس از تحصيل ذوق و معلومات برگرفته از آنها، به تفسير كلام اشتغال ورزيد. ^۲
اين مفسر كم نظير در راهنمايى به ديگر مفسران مى نويسد:
وظيفه مفسران اين است كه به احاديث پيغمبراكرم صلى الله عليه و آله وسلم و ائمه اهل بيت عليهم السلام كه در تفسير قرآن وارد شده، غور كرده، به روش ايشان آشنا شوند؛ پس از آن، طبق دستورى كه از كتاب و سنت استفاده شد، به تفسير قرآن بپردازد و از رواياتى كه در تفسير وارد شده، به آنچه موافق مضمون است، اخذ كند. ^۳
وجود اين حقيقت را نمى توان ناديده گرفت كه سنت حضرت پيامبراكرم صلى الله عليه و آله وسلم و روايات ائمه معصومان عليهم السلام در كنار آيات قرآن در تفسير قرار دارند و بدون اين بال، پرواز در افق فهم معانى بلند قرآنى ميسر نيست.
محقق نايينى نيز در ضرورت به كارگيرى روايات در تفسير آورده است:
اخبارى كه از عمل كردن به قرآن نهى كرده، با اين كه مستفيض، بلكه متواتر است، ولى بر دو قسم است: نخست رواياتى كه از تفسير به رأى و استحسان هاى مبتنى بر ظن و گمان منع كرده اند. ديگر احاديثى است كه استقلال به ظواهر قرآن بدون مراجعه به اهل بيت را مردود و باطل شمرده است. ^۴
آية اللّه خويى نيز در بيان تفسير به رأى بدين نكته اشارت دارد:
احتمال ديگرى كه در تفسير به رأى وجود دارد، آن است كه مقصود نهى از استقلال به قرآن،