نمونه تفسيرى

«فَأَوْجَسَ فِى نَفْسِهِى خِيفَةً مُّوسَى».^۱
لم يُوجِسْ مُوسَى عليه السلام خِيفَةً عَلَى نَفْسِهِ بَلْ أَشْفَقَ مِنْ غَلَبَةِ الْجُهَّالِ وَ دُوَلِ الضَّلالِ؛^۲ بيم موسى عليه السلام نه بر جان بود كه بر مردم نادان بود، مبادا گمراهان به حيلت چيره شوند و بر آنان امير.
حضرت عليه السلام در تفسير اين آيه مبنايى براى شناخت انبيا به دست مى دهند كه بر اساس آن نه تنها اين آيه، بلكه آياتى ديگر از اين دست را مى توان دقيق تر و درست تر فهميد. ^۳ ايشان در تفسير اين آيه با توجه به نكته ظريفى در خود آيه كه عبارت است از معناى حرف «فى» تفسيرى دقيق و پويا از آن ارائه مى دهند.
براى حرف جر «فى» معانى متعددى گفته شده است. دو معناى مهم آن عبارت اند از ظرفيت و سببيت؛ ظرفيت مثل آيه «غُلِبَتِ الرُّومُ * فِى أَدْنَى الْأَرْضِ وَ هُم مِّنم بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ»^۴ و سببيت مثل آيه «وَ لَوْلاَ فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ رَحْمَتُهُو فِى الدُّنْيَا وَالْأَخِرَةِ لَمَسَّكُمْ فِى مَآ أَفَضْتُمْ فِيهِ عَذَابٌ عَظِيمٌ»^۵ . ^۶
حضرت، در آيه مورد بحث، به اين نكته مهم توجه مى دهند كه «فى» در اينجا به معناى ظرفيت است نه سببيت؛ به عبارتى ديگر، ايشان بر اين باورند كه حرف «فى» در اين آيه محل خوف را نشان مى دهد و نه علت خوف را.
بر پايه آنچه گذشت، از كلام حضرت اين مبناى پيامبرشناسى و از نگاهى ديگر، امام شناسى استخراج مى شود كه انبيا و ائمه هرگز بر جان خويشتن در انجام رسالت الهى بيمى به دل راه نمى دادند.
علامه طباطبايى ذيل آيه هاى سى و هفت و سى و نه انبيا به همين نكته اشاره مى كند و در توضيح چرايى آن چنين مى گويد:
انبيا فقط از خدا بيم داشتند و از كسى جز او هراسى نداشتند؛ چرا كه نزد ايشان «لا مؤثر فى الوجود الا اللّه ». ^۷
علامه همچنين بر پايه همين اصل پيامبرشناسى در زمينه تفسير آيه تبليغ ^۸ نظر برخى را كه