معتقدند اين آيه در ابتداى بعثت نازل شده است، رد مى كند و مى گويد:
از اينجا معلوم مى شود كه اين آيه، آن چنان كه برخى مفسران معتقدند، در ابتداى دوران بعثت پيامبر نازل نشده است؛ چرا كه در اين صورت اين سخن خداوند كه «وَاللَّهُ يَعْصِمُكَ مِنَ النَّاسِ»۱ هيچ معنايى نخواهد داشت، مگر اين كه گفته شود پيامبر به خاطر ترسى كه از مردم بر جانشان داشتند، در انجام رسالت الهى كوتاهى مى كردند. ۲
اگربخواهيم از نمونه اى ديگر براى اين روش تفسيرى ياد كنيم، بايد به توضيح و تحليل حضرت درباره چگونگى حل تنازعات بر اساس كتاب خدا و سنت پيامبر در آيه پنجاه و نه سوره نساء اشاره كنيم. اين مورد را مى توان در خطبه صد و بيست و پنج نهج البلاغه مشاهده كرد.
3 ـ 4. تطبيق و تعيين مصداق
آيات قرآن را از جهت فراگير بودن معانى آنها بر مصاديق، مى توان بر دو گونه تقسيم كرد:
يك دسته از آيات، معناى فراگير و عامى ندارند و به طور مشخص، به موارد خاصى منطبق هستند. دسته ديگر، آياتى هستند كه معنايى عام و فراگير دارند و افراد بسيارى را دربر مى گيرند. مشخص كردن دايره افراد عام و رفع ابهام از موارد مبهم نوعى تلاش براى تفسير كردن آيات است و به عبارتى، خارج كردن آيات از حالت كلى و ابهام زدايى از آنها. منطبق كردن آنها به امور خاص و واقعيت هاى هستى، حوادث، اقوام و انسان هاى مشخص را تطبيق معانى بر مصاديق مى گويند ... . از اين نوع تفسير در سخنان امام عليه السلام فراوان است. ايشان بر اساس اين سخنان، آياتى از قرآن را بر حوادث، اشخاص، و يا موضوعات و مفاهيم، تطبيق كرده است. آيات در اين نوع تفسير، از حالت كلى و عام درآمده و بر مصداق خارجى حمل شده اند. ۳
نمونه تفسيرى
«مَنْ عَمِلَ صَــالِحًا مِّن ذَكَرٍ أَوْ أُنثَى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُو حَيَوةً طَيِّبَةً».۴
وَ سُئِلَ عليه السلام عَنْ قَوْلِهِ تَعَالَى:«فَلَنُحْيِيَنَّهُو حَيَوةً طَيِّبَةً»، فَقَالَ: هِيَ الْقَنَاعَة؛۵
حضرتش را از معناى«مَنْ عَمِلَ ...»پرسيدند، فرمود: آن قناعت است.
حيات طيب چيست؟ گفته اند كه مراد روزى طيب، روزى حلال، بهشت، روزى هر روز و حيات پاك در قبر است. اينها از جمله احتمالات و نظراتى است كه درباره آن ابراز شده است. بشارت خداوند به اعطاى حياتى پاك به زنان و مردان مؤمن قرينه بر اين است كه حيات وعده داده شده، غير از
1.سوره مائده، آيه ۶۷ .
2.الميزان، ج۶ ، ص۴۴.
3.امام على عليه السلام و قرآن، ص۱۷۸ ـ ۱۷۹.
4.سوره نحل، آيه ۹۷.
5.نهج البلاغه، حكمت ۲۲۹.
