از ديگر موارد تأثيرپذيرى شديد نجاشى از ابن غضايرى، در توثيق محمّد بن اورمه است.
ابن غضايرى درباره او مى گويد:
قميان او را به غلو متهم كرده اند، ولى من احاديث او را پاك مى كنم؛ به گونه اى كه هيچ فسادى در آن نيست.
وى رد مورد تفسير الباطن نيز بر اين اعتقاد است كه اين كتاب را به او نسبت داده اند:
محمّد بن اورمة، ابوجعفر، القمى،
اتهمّه القميون بالغلو و حديثه نقىّ لا فساد فيه و ما رأيتُ شيئا ينسبُ اليه تضطربُ فيه النفس، إلا أوراقا فى تفسير الباطن و ما يليق بحديثه، و اظنّها موضوعة عليه. ۱
نجاشى نيز همين مطلب را براى محمّد بن اورمه آورده است. و همان گفته هاى ابن غضايرى را تصديق مى كند و به طور صريح اظهار مى دارد كه تفسير الباطن را به او نسبت داده اند. ۲
با توجه به آنچه كه آمد، مى توان اين گونه بيان داشت كه تضعيف نجاشى به سبب تأثيراتى است كه از ابن غضايرى و پدرش داشته است كه آنان نيز خود از اساتيد پدر ابن غضايرى ـ كه قمى و رازى بوده اند ـ متأثر شده اند و به گونه اى آراى رجالى و كلامى رى بر حوزه بغداد تأثير مستقيم و عميقى، گذاشته است. به همين دليل، نگارنده بر آن شد كه دامنه اين تأثير را بيشتر روشن كند. لذا در رجال النجاشى با استخراج كسانى كه به غلو متهم شده اند، و مقايسه آنها با رجال ابن غضايرى، مسائلى استنباط شد كه گزارش روند كار را به صورت مبسوط اعلام مى كنم.
در كتاب نجاشى اسامى 22 نفر يافت مى شوند كه نجاشى به غلو آنها تصريح كرده است، و يا احتمال غلو آنها از سوى ديگران بيان شده است. (البته اگر محمّد بن اورمه و سهل بن زياد را ـ كه پيش از اين توضيح داديم ـ هم اضافه كنيم، تعداد به 24 نفر خواهد رسيد).
از آن ميان، ده نفر وجود داشت كه نجاشى پس از اعلام رأى قميان، مبنى بر غلو آنها، با عباراتى چون «اللّه اعلم»، «طُعِنَ عليه وروى بالغلو» و «زعم أصحابنا القميون» عدم يقين خود را بر غلو آنها اعلام مى دارد، ولى به طور جزم، نظر آنان را نيز رد، و در واقع سكوت مى كند.
ما در اينجا اسامى هر يك را با نقل نجاشى مى آوريم:
1. حسين بن يزيد بن محمّد بن عبداللمك النوفلى ... و قال قوم من القميين: إنّه غلا فى آخر عمره و اللّه اعلم. و ما رأينا له رواية تدلّ على هذا. ۳
2. حسين بن عبيداللّه السعدى، ابوعبداللّه ابن عبيداللّه بن سهل ممّن طُعِنَ عليه و رُمى الغلو. ۴
فعل مجهول در اين عبارت نشان از قول ضعفيف است.
3. أحمد بن الحسين بن سعيد بن حماد بن سعيد بن مهران ... زعم أصحابنا القميون، و ضعفوه و
1.رجال ابن الغضايرى، ص۹۳.
2.رجال النجاشى، ص۳۲۹.
3.همان، ص۳۸.
4.همان، ص۴۲.
