تدوين حديث(3): صحابه و كتابت حديث - صفحه 16

كنّا لانعدّ علم من لم يكتب علمه علما … ۱
ما دانش كسى را كه نمى نگاشت و ثبت و ضبط نمى كرد، دانش نمى دانستيم.
يعنى به استوارى و دقت آن، باور نداشتيم. در گزارشهايى آمده است كه در نزد انس، نگاشته هاى فراوانى بوده است؛ هبيرة بن عبدالرّحمن مى گويد:
چون انس آهنگ نقل حديث مى كرد و مردم براى شنيدن انبوه مى شدند، نگاشته هايش را مى آورد و بر مردمان مى خواند و مى گفت اينها احاديثى است كه من از رسول اللّه(ص) شنيده ام … ۲
انس، مجالس كتابت داشت؛ احاديث را املامى كرد و ديگران مى نوشتند. ۳
بدين سان، كسان بسيارى از وى حديث آموختند و احاديثى از وى دريافته، نگاشتند؛ از جمله، ثمامة بن عبيداللّه بن أنس كه «كتاب الصّدقات» را از انس مى داشته است ۴ و كثير بن سليم راوى كه از انس، «نسخه»اى را روايت مى كرده است. ۵

1 0. براء بن عازب الأنصارى الخزرجى:

براء، از صحابيان رسول اللّه(ص) و فرزند صحابى پيامبر(ص) (عازب بن حارث) است. براء از راويان «حديث غدير» است كه در مواضع مختلفى آن حديث را گزارش كرده است. ۶ براء بر كتابت حديث، تأكيد داشته است. او محافل تحديث تشكيل

1.تقييد العلم: ۹۶؛ شرف أصحاب الحديث: ۹۷

2.تقييد العلم: ۹۵ـ ۹۶

3.تاريخ بغداد: ۸/۲۵۹؛ المحدث الفاصل: ۳۶۷

4.الكفاية: ۳۳۱

5.تهذيب التّهذيب: ۲/۵۲ و نيز بنگريد به دراسات فى الحديث النبوى: ۱/۱۰۲ و معرفة الصّحف والنسخ الحديثية: ۹۹

6.نقل براء را از حديث غدير، با طرق مختلف و منابع و مصادر آن، بنگريد در: الغدير (تحقيق مركز الغدير للدّراسات الإسلامية)، ج۱، ص۵۰ و پانوشت ص۵۲، كه در آن، گزارش منابع و مصادر بسيار آن، به همّت والاى محقّق بزرگ، روانشاد سيدعبدالعزيز طباطبايى آمده است.

صفحه از 40