است:
ولكن لايترك يعبث به ولكن يجيز عليه بالسّيف. ^۱
ولكن لايترك يتلذذ به ولكن يجاز عليه بالسّيف. ^۲
و در احاديث نهى از «خوردن سير و رفتن به مساجد»، تعبير «من أكل شيئا من المؤذيات» به كار رفته است. ^۳
اين گونه تعليل ها، قرينه اى مناسب براى چگونه معنا كردن حديث خواهد بود.
ب . توجّه به مقاصد عامّه شريعت، قرينه اى ديگر است كه در فهم نص به كار مى آيد. برخى فقيهان، احكام سبق و رمايه را به سلاحهاى جنگى جديد و وسايل نقليه امروزى، تعميم داده و گفته اند:
معيار، سلاح متعارف هر زمان است و ذكر نمونه هاى خاص در سخن پيامبر(ص)، به جهت عصر و زمان ايشان بوده است… و اين، اجتهاد دربرابر نص نيست؛ بلكه اجتهاد در تفسير نص است كه با مقاصد شريعت، سازگار است. ^۴
ج . عدم مغايرت فهم ما از نص، با ظهور الفاظ و واژه ها.
د . استفاده از فهم اجتماعى و عرفى، كه شهيد صدر بدان تأكيد داشت. ^۵
اميد است فرزانگان و ارباب معرفت، با تدبّر خويش ، اين قاعده را در جايگاه واقعي خود بنشانند و راهي روشن و هموار ، پيش روي سالکان کوي معارف دينى بگشايند. سردبير