را گرد آورده است؛ در صورتى كه مؤلّف اين اثر، از بيش سيصد مصدر استفاده كرده است. بلكه ـ با يك شمارش گذرا دريافتم ـ مصادر تمام اين مجموعه، به نهصد مأخذ مى رسد.
محقّق اظهار مى دارد:
در اين تحقيق، كوشيدم احاديث ـ و گاهى آثار ۱ را ـ از منظر حديث شناسى، به گونه اى وارسى و ارزيابى كنم كه كلام و آراى پيشوايان، حافظان و حاكمان اهل حديث ـ در امروز و گذشته ـ، در داورى ام ملحوظ شده باشد.
البته در احكامى كه صادر كرده ام، موازين علم حديث شناسى، علم رجال و وارسى طرق و شواهد حديث، مورد عنايت قرار گرفته است.
قابل ملاحظه اين كه: بسا زنجيره سند حديثى ـ كه آن را صحيح شمرده ام ـ داراى ضعف، سقط و… باشد؛ ولى اين مهم نيست؛ زيرا منظور ما، قضاوت درباره متن روايت است و نه بر اساس اسناد آن. مثلا روايت حارث از على ـ رضى الله عنه ـ: «إنّ الله عزّوجلّ يقول: الصوم لي وأنا أجزي به، ولخلوف فم الصائم عندالله أطيب من ريح المسك» ۲ را حارث اعور (كه متّهم به كذب است) روايت كرده، ولى ما آن را صحيح دانستيم؛ زيرا همين روايت، در ساير منابع، از قول ابوهريره نيز نقل شده است.
نظم و ترتيب: نام راوى صحابى و (پس از آن) تابعى، به ترتيب حروف الفبا تنظيم شده است و أب و ابن ـ از كنيه ها ـ به حساب نيامده اند؛ از اين رو «ابويحيى» بعد از «بلال» آمده است.
شماره گذارى: در برابر هر حديثى، دو
1.در اينجا، منظور از «حديث»، سخنان پيامبراكرم (ص) است و مراد از «آثار» رواياتى است كه از سنّت و فعل پيامبر بزرگوار اسلام حكايت مى كند.
2.اصلاح غلط المحدثين، ابوسليمان خطّابى، ص۵۰ـ۵۱، شماره۵۶؛ صحيح البخارى، كتاب الصوم، باب فضل الصوم، ح۱۸۹۴ و ح۱۹۰۴ و ح۵۹۲۷؛ صحيح مسلم، كتاب الصيام، ح۱۶۰و۱۶۲و۱۶۴؛ السنن، ترمذي، كتاب الصيام، فضل الصوم، ح۷۶۴؛ السنن، دارمي، ج۴، كتاب الصوم، باب۵۰، فضل الصيام، ح۱؛ مسند، احمد بن حنبل، ج۱، ص۴۴۶، ج۲، ص۲۳۲، ۲۵۷
