پاسخ

در پاسخ به این شبهه میتوان از دو دیدگاه روایت را بررسی نمود:
الف) بررسی سندی روایت،
ب) بررسی معنایی روایت.

بررسی سندی روایت

شبههکنندگان، این روایت را از سه منبع نقل کردهاند: کمال الدین و تمام النعمة (شیخ صدوق)، فرق الشیعة (نوبختی) و انوار النعمانیة (جزایری).
در کمال الدین مشاهده میشود که زیدیّه شبههای مبنی بر اثنا عشریه بودن ائمه
بیان میکنند و بیان میدارند که امام صادق علیه السلام از ابتدا بر امامت اسماعیل تصریح کرده و به آن اشاره نموده بود. سپس اسماعیل در زمان حیات پدرش وفات نمود و امام صادق فرمودند:
ما بدا لله فی شیء کما بدا له فی اسماعیل ابنی.
شیخ صدوق در پاسخ میگویند:
هیچ روایتی مبنی بر معرفی اسماعیل به عنوان امام، توسط امام صادق علیه السلام وجود ندارد و این قصهای است که آن را افرادی كه قایل به امامت اسماعیل بودند، درست کردهاند. و اما روایت «ما بدا لله فی شیء کما بدا له فی اسماعیل ابنی»، امام میگوید: ما ظهر لله أمر کما ظهر له فی اسماعیل ابنی إذا اخترمه فی حیاتی لیعلم بذلک انّه لیس بامام بعدی؛ یعنی امری بر خدا آشکار نشد، مانند آنچه در باره اسماعیل برای او آشکار شد که در زمان حیات من، جان او را گرفت تا بدین وسیله بدانند که او امام بعد از من نیست.^۱.
توضیح: در بررسی کتاب کمال الدین مشاهده می‌گردد که شیخ صدوق در این کتاب سعی کرده تمامی روایات مربوط به موضوع کتاب، چه روایات شیعی، و اهل سنّت و یا زیدیّه را بررسی کند و در این خصوص، صحت روایت از نظر سندی و متنی، مد نظرش نبوده و برای این حدیث خاص نیز هیچ سندی ذکر نکرده است.
در کتاب فرق الشیعه نوبختی چنین آمده که یکی از فرقههای اصحاب امام باقر علیه السلام قایل به