و دانش او را فراتر از علم عادی، دارای مجاری و مبادی غیبی و لدنی می‌شمارد. امام، علاوه بر جایگاه کمال بخشی و تحقق بخشیدنِ به استمرار هدایت الهی در عصر ختم نبوت، نقش هدایت خاص یا همان امامت به معنای ویژه آن را هم بر عهده دارد و همین جایگاه و شأن هدایتی مخصوص امام، علم و آگاهی مناسب با آن را اقتضا می‌کند. مسائلی همانند شهود و عرضه اعمال بر امام و خبر رسانی روزانه‌ای که آیات و روایات بر آن تأکید می‌کنند،^۱ از مصادیق جریان این هدایت و نقش امام در آن است. سرچشمه و منابع علم امام گسترده و متعدد هستند که از مهم‌ترین آنها روح القدس، جامعه، مصحف فاطمه علیها السلام، صحف و کتب انبیا، عمود نور، الف باب، تحدیث(نقر و نکت)، قرآن و اسم اعظم هستند.^۲
عنوانی كه برای یكی از مجاری علم و آگاهی امام علیه السلام با ذكر ویژگی و نتیجه آن در برخی از روایات به چشم می‌خورد، عنوان عمود نوراست. در روایتی با سندی صحیح در بصائر الدرجات، از امام صادق علیه السلام _ که در بیان ویژگی‌های امام مطرح گردیده _ به نقل از اسحاق بن عمار آمده است:
الإمام یسمع الصوت فی بطن أمه، فإذا سقط إلی الأرض كتب علی عضده الأیمن: «وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ»، فإذا ترعرع نصب له عموداً من نور من السماء إلی الأرض یری به أعمال العباد.^۳.
همچنین، در مجموعه روایات این گروه، عناوینی مشابه، مانند مصباحی از نور یا مناری از نور نیز به کار رفته است. مرحوم کلینی با سندی صحیح نقل می‌کند:
لَا تَتَكَلَّمُوا فِی الْإِمَامِ، فَإِنَّ الْإِمَامَ یَسْمَعُ الْكَلَامَ وَ هُوَ فِی بَطْنِ أُمِّهِ، فَإِذَا وَضَعَتْهُ كَتَبَ الْمَلَكُ بَیْنَ عَیْنَیْهِ وَ تَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ صِدْقاً وَ عَدْلًا لا مُبَدِّلَ لِكَلِماتِهِ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ، فَإِذَا قَامَ بِالْأَمْرِ رُفِعَ لَهُ فِی كُلِّ بَلْدَةٍ مَنَارٌ یَنْظُرُ مِنْهُ إِلَی أَعْمَالِ الْعِبَادِ.^۴.
روایاتی كه در ذیل این عناوین قابل بررسی هستند، همگی در یك نكته اصلی _ كه اثر و پیامد این مجراست _ اشتراک و اتحاد در نقل دارند؛ هر چند در ذكر عنوان، زمان، و یا تعبیر از فعل به كار رفته برای آنچه با عمود نور مرتبط است، اختلاف و تفاوت‌هایی در الفاظ و