با مروز زمان عنصر ایرانی، بیشتر شد و حتی در برهه‌ای از زمان پا به پای اعراب پیش می‌رفتند؛ شاهدی که شاید بتوان بیان‌گر این موضوع باشد، این روایت است که گویند چون حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام به بازار کوفه در می‌آمد، مردم ورود خلیفه را با جمله‌ای فارسی با یکدیگر خبر می‌دادند.۱
در قرون بعدی نیز این پویایی و انتقال فرهنگی ادامه داشت؛ قرونی که آغاز آن با تألیف و ترجمه کتاب‌های متعدد در علوم و فنون مختلف آغاز گردید. این نهضت _ که تحولی عظیم در فرهنگ نوزاد اسلامی داشت _ عاملی شد که عناصر بسیار فرهنگی از دیگر اقوام مخصوصاً ایرانی و زبان فارسی وارد فرهنگ اسلامی و زبان عربی گردد. البته گفتنی است که این انتقال به صورت یک طرفه نبوده، بلکه از زبان و فرهنگ عربی نیز عناصر بسیار زیادی وارد فرهنگ‌های دیگر ملل از جمله ایرانیان گردید.
5. واژه قهرمانه در زبان ترکی
بر اساس پژوهش صورت گرفته در تاریخ لغت ترکی، گروه زبان‌های ترکی بر دو نوع ترکی استانبولی و ترکی آذربایجانی است که زبان آذربایجانی اصیل‌ترین زبان ترکی در میان ترک‌زبانان است. خاستگاه اصلی این زبان نیز آذربایجان شوروی و باکو است. به لحاظ کمّی، امروزه بیشترین افراد ترک زبان با این زبان صحبت می‌کنند. بنا بر این، عمده‌ترین تفاوت در زبان ترکی در همین دو نوع است و سایر تفاوت‌ها فقط اختلاف زبانی در لهجه‌ها و گویش‌های منطقه‌ای است.
در فرهنگ آذربایجانی چنین آمده است:
«قهرمان» [قاهرامان] به معنای قهرمان، پهلوان، برنده مبارزه؛ «قهرمان جاسینا» به معنای قهرمانانه، دلیرانه؛ «قهرمان لاشماق» به معنای قهرمان شدن، روحیه قهرمانی پیداکردن؛ «قهرمان لیق» به معنای قهرمانی، پهلوانی، دلیری و «قهرمانانه باخ» معادل همان قهرمان جاسینا است. همچنین واژه «قهرمانیء» [قاهرامانیء] گونه آهنگ آشیق و یکی از آهنگ‌های رقص آذربایجانی است.۲.
هر چند در واژه‌نامه واژگان ترکی مشهور به سنگلاخ۳ چیزی در این باره نیامده است، اما
1.. تکوین زبان فارسی، ص۵۴.
2.. فرهنگ آذربایجانی فارسی (ترکی)، ص۸۵۷
3.. فرهنگ ترکی به فارسی (سنگلاخ).
