225
نقض

۱و از رُوات و ثِقات أئمّه ۲ چون [ بو ] بصير و زيد شحّام و محمّد بن يعقوب الكلينى و عليّ بن يقطين كه وزير هارون بود، و سَدير الصّرّاف و مُعَلّى‏ بن خُنَيْس و معاوية بن عمّار و جابر الجُعْفي و عمّار الدّهْني و محمّد بن الصَّلْت و هشام ابن الحكم و أبو جعفر البصريّ ۳ [ و محمّد بن ] الحسن ۴ الصّفّار و ابن ماجيلويه القمّى و أمثالهم و أشباههم - رحمة اللَّه عليهم - كه ذكرِ اسامىِ همه آنها را [ به ]ترتيب كتابى مفرد هست.
و از متبحّرانِ علماىِ متأخّران ۵ چون نوبختيان، چهل مرد همه ۶ مصنّف كه تأليف كتاب الآراء و الدّيانات كرده‏اند بسى مطوّل و مختصر، در اثباتِ عدل و توحيد و صحّتِ نبوّت و حجّت بر امامت. و در آنجا نفىِ أثرِ طبع و هيولى و ردّ بر فلسفه و زندقه. و آنگه علىِ حسينان قمّى صاحب كتاب الشّرايع سفير امام حسن عسكرى - عليه السلام - به قم، و محمّد بن شاذان و زكريّا بن آدم و ابوجعفر الكبير البابويى، مصنّف سى‏صد مجلّد از اصول و فروع، و نقيب النّقباء طاهر با فضل و نسب و نعمت و حرمت كه متنبّى شاعر را در وى مدايح بسيار است كه بهرى را ذكر كرده آمد، و شيخ ۷المفيد محمّد بن محمّد نعمان رئيس و عالم شيعه معاصر بوبكر باقلانى مجبّر، و بارها او را در مناظره مبهوت كرده؛ تا هست كه روزى مفيد در سخن بوبكر باقلانى دخلى كرد. باقلانى براىِ خجالت مفيد مى‏گويد: «و لك في كلّ قدر مغرفة». مفيد جواب داد كه «تمثّلت بأداة أبيك» و باقلانى را خجل كرد، و مانند اين بسيار است كه به ذكرِ همه كتاب بيفزايد. بعد شاگردِ بزرگش المرتضى علم الهدى متبحّر در فنونِ علم، مصنّفِ

1.صفحه «۲۰۹» چاپ قديم‏

2.براى شرح حال و تراجم احوال افراد مذكور تحت عنوان «روات و ثقات ائمه» رجوع شود به تعليقه ۸۷ .

3.ع - ث: «أبو جعفر البصر (يا) بصير». ح: «ابو جعفر النصير».

4.مراد محمد بن الحسن بن فروخ صفار است كه بصائر الدرجات از تأليفات اوست و اين اطلاق شايد از خود مصنف رحمه اللَّه عليه باشد، به اين معنى كه اسم پدر را اطلاق بر پسر كرده باشد؛ از قبيل اطلاق حنبل بر احمد بن حنبل، و حسن بر احمد بن حسن ميمندى.

5.براى ملاحظه تراجم متبحران علماى متأخران مذكور، رجوع شود به تعليقه ۸۸ .

6.در نسخ «هر»، و گويا اصل: «هر يك» بوده است و چهل مرد بودن علماى نوبختيان در غير اين كتاب به نظر نرسيده.

7.صفحه «۲۱۰» چاپ قديم‏


نقض
224

جابر و أبو أيّوب و سعدِ عباده و سهلِ حُنيف أنصارى و ابو دُجانه ۱ و ديگران كه به ذكرِ اسامىِ همه، كتاب مطوّل شود.
و از ياورانِ عهدِ امير المؤمنين، عبداللَّه عبّاس پسرِ عمِ‏ّ مصطفى پدرِ خلفا، و محمّدِ بوبكرِ صدّيق كه على روزِ وفاتِ او مى‏گويد: «كان للَّه عبداً صالحاً، و كان لنا ولداً ناصحاً» ۲ و كميلِ زيادِ نخعى و أصبغِ نُباته و مالكِ اشتر شمشير شير خدا، و حارث بن أعورِ همدانى و أعمش ۳ و أبو الاسود الدّئلى و قنبر و رشيد الهجرى و ميثم التّمّار و سعد الثّقفى و اويس قرنى و عمّار ياسر كه به صفّين ۴ شهيد شد به تيغِ مسلمانان، على‏رغم مصنّف. رضوان اللَّه عليهم أجمعين.
و در عهدِ هر امامى از حسنِ على تا به مهدىِ حسنِ عسكرى، بسيار محقّقانِ معتمد بوده‏اند؛ چون بنى هَمْدان، و بنى ثقيف و شهداى كربلا كه جان فدا و تن سبيل كردند در راه خدا، و بعد از آن چون مختار بوعبيد الثّقفيّ و مسيّب و سليمان و رُفاعة و حميد بن مسلم ۵ و غيرهم. رضي اللَّه عنهم.

1.در الكنى والالقاب گفته: «أبودجانة بالضم والتخفيف هو سماك بالكسر والتخفيف ابن خرشة بالفتحات ابن لوزان كسكران صحابيٌّ أنصاريٌّ بطلٌ شجاعٌ، عدّ من الذابّين عن الإسلام، و قد ظهر منه في جهاده و حروبه ما يدلّ على ذلك».

2.اين عبارت در متون معتبر پيدا نشد، ولكن قريب به اين متن به اين صورت موجود است: امام على عليه السلام در ضمن نامه‏اى به عبداللَّه بن عباس بعد از شهادت محمّد بن أبي بكر چنين نوشت: «أمّا بعد، فإنّ المصر قد افتتحت، و محمّد بن أبي بكر رحمه اللَّه قد استشهد، فعند اللَّه نحتسبه ولداً ناصحاً، عاملاً كادحاً، وسيفاً قاطعاً، و ركناً دافعاً...». نهج البلاغة، الكتاب ۳۵؛ الغارات، ج ۲، ص ۷۶۴.

3.كذا فى النسخ و احتمال اشتباهى مى‏رود كه براى تحقيق آن رجوع شود به تعليقه ۸۶ .

4.ع - ث - ب: «به نهروان» و به طور قطع اشتباه است.

5.مجلسى رحمه اللَّه عليه در (ج ۴۵، ص ۳۷۳) بحار نقلاً از كتاب شرح الثار تأليف ابن نماى حلى رحمه اللَّه عليه او را از جمله توابين به شمار آورده است و از خون‏خواهان سيد الشهداء عليه السلام معرفى كرده و نص عبارت او اين است: «و قاتل حميد بن مسلم و هو يقول: لأضربنّ عن أبي حكيم‏مفارق الأعبد و الحميم» و محدث قمى رحمه اللَّه عليه در مأده «حمد» او را معرفى كرده و اين بيت را نيز از او نقل نموده است. پس وى در عداد طالبان خون حضرت سيد الشهداء معدود است و شيخ طوسى رحمه اللَّه عليه در رجال او را از اصحاب امام زين العابدين شمرده است.

  • نام منبع :
    نقض
    سایر پدیدآورندگان :
    محدث ارموی، میر جلال الدین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 430780
صفحه از 1250
پرینت  ارسال به