في عهد المهديّ». ۱ و هم او مىگويد در تفسير كه «قال المقداد بن الأسود: سمعت
رسول اللَّه - صلى اللَّه عليه و آله - يقول: لا يَبْقى على ظهر الأرض بيتٌ من مَدَر أو وَبَرٍ إلّا أدخله اللَّه كلمة الإسلام، إمّا بعزٍّ عزيزٍ، أو بذلٍّ ذليلٍ؛ و ذلك عند خروج المهديّ» ۲ . ۳ و مانند اين أخبار و آثار در مصنّفاتِ اصحاب الحديث و سنّيانِ منصف بسيار است كه همه دلالت است بر خروجِ مهدى - عليه السلام - و همه معتقدانند او را ۴ مگر خواجه مصنّفِ انتقالى كه موافقتِ مجبّران و خارجيانِ عِراق كرده است و خلاف مىكند.
و اعتقادِ شيعه در حقِّ زُهّاد و عُبّاد و مُفسّرانِ چُنين به غايت نيكو باشد و چون مفصّل خواهد كه بداند كتاب مفتاح الرّاحات كه ما جمع كردهايم در فنونِ حكاياتْ سىپاره كاغذ است. ۵ مطالعه بايد كردن تا فايدت حاصل شود و شبهت زايل گردد.
1.تفسير الثعلبي، ج ۵، ص ۳۶.
2.ابوالفتوح رازى رحمه اللَّه عليه در تفسير اين آيه (آيه ۳۳ سوره مباركه برائت) گفته: «مفسران در او خلاف كردند (تا آن كه گفته) و سدى گفت: عند خروج مهدى باشد عليه السلام كه همه دينها يكى شود و هيچ كس نماند كه نه در اسلام آيد، إما به طوع و إما به كُره، يا بر گردن نهد جزيه را. و اين روايت متقارب است [ با روايت قبلى ]براى آن كه نزول عيسى از آسمان با خروج مهدى عليه السلام به يك جاى باشد؛ چنانكه در اخبار مخالف و مؤالف آمده است. و اين قول روايت كردهاند از باقر و صادق و جمله أهل البيت عليهم السلام. كلبى گفت: تأويل آيت پديد نيامده هنوز و خواهد بودن، و قيامت بر نخيزد تا اين نباشد. مقداد اسود روايت كرد از رسول صلى اللَّه عليه و آله كه او گفت: لا يبقى على ظهر الأرض بيت وبر و لا مدر إلّا أدخله اللَّه كلمة الإسلام، إمّا بعزّ عزيز أو بذلّ ذليل، إمّا أن يعزّهم فيجعلهم اللَّه من أهله فيعزوا به، و إمّا أن يذلّهم فيدينون به؛ گفت: بر پشت زمين هيچ خانه سفرى و حضرى نماند الّا خداى تعالى كلمه اسلام در او برد، إما به عزِّ عزيز يا به ذُلِّ ذليل؛ اما خداى تعالى ايشان را به توفيق اسلام عزيز كند تا به طوع ايمان آرند و از اهل آن شوند و به آن عزيز گردند، و اما ذليل كند ايشان را تا گردن نهند حقّ را بهعُنف».
و طبرسى رحمه اللَّه عليه در مجمع البيان نظير اين را گفته است، و جرجانى رحمه اللَّه عليه در جلاء الأذهان و ملا فتح اللَّه رحمه اللَّه عليه در منهج الصادقين نيز آن را ذكر كردهاند و همچنين غالب مفسران ديگر شيعه.
3.تفسير الثعلبي، ج ۵، ص ۳۶. با كمى اختلاف و اين كه عبارت آخر «و ذلك عند خروج المهدي» را ندارد.
4.م - ح - د: «معتقدند آمدن او را». ب: ندارد.
5.ث: «سى ماد خداست». م: «بين ما و خداست». ب - ح - د ندارند. و مراد از عبارت متن، معرفى و شناساندن حجم كتاب است؛ چنان كه اكنون مىگوييم: فلان كتاب ده كراس، يا بيست فرم، يا صد ورق است، و نظاير آن.
