اين اگر روا باشد كه دو زبانِيه باشند، هم روا باشد كه دو ركنِ مسلمانى باشند. امّا حوالت به صحابه ^۱ كردن، نه مذهبِ شيعت است. و عجب است از شخصى كه دعوىِ دوستىِ بوبكر و عمر كند و چندينى قلم به مَساوىِ ايشان ^۲ براند، وگرچه بر سبيلِ نقل و حكايت نوشته است، در غضبِ خداى تعالى باشد به حوالتِ دروغ بر مسلمانان.
و امّا آنچه در تفسير[ هاى ] شيعت آورده‏اند در معنىِ اين آيت آن است كه گويند: بوحنيفه ^۳ و أبوليلى به عيادتِ ^۴ سليمانِ اعمش رفتند، ^۵ در آن مرضى كه در آن متوفّى شد. او را گفتند: ما را حديثى كن. او گفت: «أقْعِدُوني، أسْنِدُوني؛ مرا با راست گيريد، و راست بنشانيد». همچنان كردند خبرى چند روايت كرد. آنگه از حسن بن على - عليهما السلام - روايت كرد كه او در معنىِ اين آيت گفت كه: «ألْقِيا فى جَهَنَّمَ كُلَّ كَفّارٍ عَنيدٍ» قال - عليه السلام - : «الكافر بجدّي رسول اللَّه، و الجاحد حقّ أبي عليّ بن أبي طالبٍ؛ ^۶ مراد از كافر آن است كه انكارِ رسالتِ جدّم كرد، ^۷ رسول خداى، و مراد از عنيد آن است كه جحود ^۸ كرد در حقِ‏ّ پدرم على بوطالب». و راوىِ خبر، بوحنيفه است و بوليلى. و معلوم است كه «جاحدين» قوم جمل ^۹ و صفّين بودند كه با على حرب كردند، و هر جاحد كه حقّ على را بود، ^۱۰ در اوّل و آخر ^۱۱هم اين ^۱۲ حكم دارد، و به تعيينْ حوالت نيست؛ نه ^۱۳ با بوبكر و نه به عمر. شيعت از اين حوالت مبرّااند و بر زعمِ

باشد كه كرّاميّه در اصحابِ بوحنيفه، و مشبّهه ^۱ در اصحابِ شافعى، و بر شيعت حجّت نباشد. و آنچه اين را به روشن ^۲ كند آن است كه بارى تعالى به لفظِ ماضى ياد كرده است: «قالُوا أساطيرُ اْلأَوَّلينَ»^۳ و اين حوالت به يهود و نصارى و به مشركان عرب است، نه به امّتِ محمّد.
آنگه گفت: «فَفَريقاً كَذَّبْتُمْ وَ فَريقاً تَقْتُلُونَ» تا هم شيعت ازين حوالت مبرّا باشد و هم صحابه رسول از آن منزّه. و هر آيت مانندِ اين كه آورده است و گفته كه درو زيادتى كرده‏اند، جوابش هم اين است كه گفته شد، و تكرار بى‏فايده را ترك اولى‏تر.

[ 93 ]

[ مخاطب آيه 24 سوره ق و مفهوم و معناى القيا ]

[ بررسى تفاسير مختلف در باب مفهوم القيا از نظر شيعه ]

[ منكران رسالت نبوى و منكران حق على مصداق كافران در آيه 24 سوره ق ]

آنگه گفته است:
و در معنىِ اين آيت كه خداى تعالى مى‏گويد: «ألْقِيا فى جَهَنَّمَ كُلَّ كَفّارٍ عَنيدٍ»^۴كه رسمِ عرب و اصطلاح ايشان چنان باشد، كه بيشتر مخاطبه با دو كس كنند؛ چنانكه گويند: «قفا نبك»، ^۵
و «اضربا عنقه»، و «خليلىّ»، و نظيرش بسيار است. پس «ألقيا» همان معنى دارد و مفسّران بعضى گفتند: خطاب با دو زبانيه است كه دوزخيان را بگيرند. رافضى گويد: خطاب با محمّد است و على است كه بر شفيرِ ^۶دوزخ باستد و بوبكر و عمر را و اتباعِ ايشان را در دوزخ مى‏اندازند، و امامان را از فرزندانِ وى همه همچنين گويند با اعداى خود، و رسول خود در ميانه نه.
اما جواب آن است كه در معنى «ألقيا» عادتِ عرب چنان باشد كه اگرچه مخاطب يكى باشد، براى فصاحت و نظمِ كلام «قِفا» و «خَليلَيَّ» و مانند اين گويند. بر اين معنى انكارى نيست، و آنچه خطاب با دو زَبانِيَه است در تفاسيرِ شيعت اين معنى هست. و