اين بود احوال حسن و قوم ^۱او كه گفته آمد تا بداند كه نه بر حسنِ على ملامتى هست در صلح و توقّف، و [ نه بر ] قومِ او، چون اقتدا به روزِ اُحُد كرده باشند در آن گريختن و بددلى؛ هر عذرى كه آنجا نهند، اينجا باشد. و حق هميشه حق باشد، وگر چه ضعيفى ^۲ نمايد، و باطل هميشه باطل باشد، وگرچه قوّتى دارد. «إنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً».^۳

[ 136 ]

[ نامه كوفيان به امام حسين(ع) و بى‏وفايى آنها ]

[ بيعت شكنى كوفيان در حادثه كربلا و ادعاى مؤلف فضائح در بى‏وفايى شيعه ]

[ آميختن راست و دروغ در گزارش مؤلف فضائح در باب رفتار كوفيان با امام حسين(ع) ]

[ دشمنى و بيعت‏شكنى مهاجر و انصار با عثمان و به قتل رساندن او ]

[ مهربانى على(ع) به عثمان در زمان حصر و بى‏وفايى و بيعت‏شكنى انصار و مهاجر ]

[ مقايسه بى‏وفايى و بيعت‏شكنى كوفيان با مهاجر و انصار در كشتن عثمان ]

[ شيعيان مستبصر كوفه فدائيان امام حسين(ع) ]

[ لعن بر كشندگان امام حسين و دورى آنها از مذهب شيعه ]

[ قيام مختار و انتقام گرفتن از ستمگران ]

[ پسر سعد وقاص و پسر مرجانه، دشمنان على(ع) و امام حسين(ع) و اشاره به مقصران حادثه كربلا ]

[ شيعيان امام حسين(ع) و فداكارى و رشادت آنها در حادثه كربلا ]

[ جبرگرايى مؤلف فضائح و پيوند مدح و ذم و ثواب و عقاب با اعمال انسان‏ها ]

[ رسم تعزيت و تازه كردن مصيبت شهيدان كربلا توسط شيعه و پاسخ به شبهه مؤلف فضائح ]

[ قصيده و مراثى شافعى در رثاى شهيدان كربلا ]

[ مراثى شافعى و ابو حنيفه در رثاى شهيدان كربلا ]

[ رسم تعزيت در عهد خواجه على غزنوى و لعن بر آل ابو سفيان در روز عاشورا ]

[ رسم تعزيت و مراسم عاشورا در همدان و توجه اهل سنت به انجام آن ]

[ حضور اميران و خواجگان در مراسم عاشورا و اهتمام آنها در اقامه مراسم ]

[ بدعت نبودن مراسم عاشورا و حضور اميران و خاتونان در عزادارى امام حسين(ع) ]

[ تعزيت امام حسين(ع) پيروى از قول خداوند در آيه مودت ذوى القربى ]

آنگه گفته است:
و چون وقتِ حسين بن على بود، روافض نامه بر نامه داشتند، و او را به هزار مكر و دستان از حجاز به كوفه كشيدند، و چنانكه عادت روافض باشد كه در سرّ كارى سازند و چون خوفى از سلطان بديشان رسد، همه سرِ خويش گيرند و با جانبِ سلطان ايستند، همه دل‏ها پر غِشّ، با يك‏ديگر راست نه. عمرِ سعد و شَبَثِ رِبْعى اليَربوعىّ ^۴ و عمرو بن الحجّاج الزّبيديّ و شمر ذى الجوشن الضّبابىّ ^۵ و سنان بن أنس النّخعى و خولىّ بن يزيد الأصبحىّ - عليهم لعائن اللَّه - و غيرهم، اينان همه رؤساى قبايلِ كوفه بودند كه قاتلانِ حسين بن على بودند. اوّل به نامه به كوفه كشيدند همه شيعت بودند و مُسْلم عقيل را از

كس كه داند، مختار را متّهم نخواند و مُجْرِم نداند، و آن چنان بود كه چون آن امام معصوم و سيّد مظلوم، حسن - عليه السلام - به نزديكِ سعدِ ثقفى آمد كه عمّ مختار بود و سعد بر مَوْصِلْ والى بود از قِبَلِ معاويه ^۱ و با معاويه دمى و قدمى دنياوى داشتى، مختار - رحمة اللَّه عليه - از صفاى عقيدت و نور مودّت بر حسن بن على بترسيد كه نبايد كه عمّم ^۲ رنجى به سيّد رساند. گريان و غمناك پيش شريكِ اعور حارثىِ شيعى آمد و مى‏گويد: اى عمّ مى‏ترسم كه عمّم رنجى بدين سيّد رساند كه قبله متّقيان و امامِ مؤمنان است و وارثِ علمِ انبيا و امامان است. رأى تو درين انديشه چيست؟ شريك اعور - رحمة اللَّه عليه - از دُهاة عالَمْ و زيركانِ دنيا و كارشناسان جهان بود؛ گفت: اى پسرِ برادر، رأى من درين كار آن است كه تو تنها پنهان پيشِ عمّت شوى و گويى: اگر ما حسنِ على را هلاك كنيم ما را پيشِ معاويه قدرى و جاهى باشد و از ملك او نصيبى باشد، كه عمّت اگر به او غدرى در دل دارد، از بيمِ تو نمى‏يارد كه او صلابت و رجُوليّتِ تو داند و اعتقادِ تو در حقّ آل على معلومِ او است؛ تا خود عمّت چه سر ^۳ دارد؛ تا اگر خيانتى به دل دارد، ما را معلوم شود و به همه حال چاره‏اى بسازيم و اين سيّد را از دستِ او بجهانيم. مختار - رحمة اللَّه عليه - بيامد و اين معنى در سر وا ^۴ عمّش بگفت. عمّش خود معتمد و معتقد بود. جواب چنان داد كه نبشته است و مختار ايمن گشت و مطمئنّ‏القلب شد و ازين معنى بر مختار عيبى و عارى نبود؛ از غايتِ حميّت بود و از فرطِ شفقت و صفاى اعتقادِ پاكيزه. و اين مصنّف چون حوالتى كند، بايستى كه اوّل وآخر و غرض از آن شناختى تا شبهت زايل بودى.