نمازش به خانه در كرده‏اند. ^۱ پس خواجه مصنّف را سعادت كمتر باد كه ملحدان نماز بر مرده خود نكنند، و به بعث و نشور ايمان ندارند، و آن بدترين هر دو است كه موجب در معرفتِ خداى اقوالِ انبيا گويند. پس خود نه تكبير پنج كنند و نه چهار. و الحمدُ للَّه ربّ العالمين.
و امّا آنچه گفته است: «ملحد در نماز دست فرو گذارد و رافضى همين كند»، جوابِ اين فصل به استقصا برفت، وجهى نبود اعادتِ آن كردن. امّا وقتى ملحدان را به اسيرى در روزگارِ امير عماد الدّوله يلقفشت ^۲ به قزوين آورده بودند، با ملحدى ^۳ از آن ^۴اسيران ^۵ اين ماجرى‏ مى‏كردند. ائمّه هر سه طايفه، در آن ميانه گفت: حسن صبّاح را پرسيدند كه چون در اصولِ مذهب كه وجوب معرفت است، به مجبّره اقتدا كردى، در فروع چرا همان طريقت نگاه نداشتى؟ گفت: خواستم كه از هر مذهبى، اختيارى باشد مرا. و نيز در شيعت قِلَّتِ عددى بود، گمان بردم كه روى به من آورند. خود پشيمانم كه هزار جبرى مى‏آيند. ^۶ و يكى شيعى نمى‏آيد، و چون بُلفتوح گوره‏خر از قزوين به الموت شد - چنانكه معروف است - بزرگميد ملحد را گفت: شما خطا كرديد در [ اختيار ]رايتِ اسفيد، و خير العمل، و دست فرو گذاشتن كه اگر به عكسِ اين بودى، من بسيارى را به شما فرستادمى؛ تا رسولى كه از قِبَلِ عين الدّوله خوارزمشاه به الموت رفته بود باز آمد و بعينه اين حكايت مى‏كرد برين وجه. و ملحد اگر رايت سپيد دارد، وگر سياه، ملحد باشد، وگر «خيرٌ من النّوم» زند، وگر خير العمل، ملحد باشد، وگر دست فرو گذارد، وگر دربندد، ملحد باشد. و سنّى و شيعى به فعلِ ملاحده آلوده

اگر بر عددِ صحابه و خلفا است، رسول را نيز بر حساب بايد گرفتن تا پنج باشد؛ اگر قياس بر اركان شريعت است، پنج است. ^۱
اگر خواجه قياس بر اين عدد نكرده است، ائمّه ما كرده‏اند ^۲و مجتهد بوده‏اند ^۳ و كلّ مجتهدٍ مصيب؛ بلكه مذهب چنان است كه نصّ است از قِبَلِ خداى، و تكبير پنج است؛ بدين دلالات و اشارات. و الحمدُ للَّه ربِّ العالمين.
و درين سال‏هاى نزديك، كودكى را ملحدان از راه بگرفتند از رى معروف‏زاده‏اى و به الموت بردند. پدرش بسى رنج‏ها كشيد و خرج‏ها كرد و ملحدى گرفته را بخريد و بفرستاد [ با ] كسان امير جمال الدّين قيماز ^۴ و آن مسلمان‏بچه را بعد از دو سال به رى باز آوردند. روزى حكايتِ آن ملاعين مزاد كه مى‏كرد از انواع. گفت: مرده‏اى را بى‏نماز دفن كردند. من از يكى پرسيدم: چرا نمازش نكرديد؟ فقيه‏صورتى بود، گفت: آن به شماجا ^۵ رسم بو كه گويند: مرده؛ زنده، وا بو. ^۶ اين بگفت و پشيمان شد و گفت: