مهيار بُزْلَه‏وار ^۱ و امثالِ‏^۲ايشان كه بهرى عالَمْ قديم گفتند، و بهرى به علّة الاُولى، و بهرى به اثرِ طبع و هَيُولى. و طبع و هيولى عبارت است از ذرّه اوّل كه مجبّرانِ امّتِ محمّد اثبات كنند و فرقى نيست ميانِ اين و آن. و گروهى از ايشان به سه قديم گفتند. و ايشان همه كه دهرى‏اى نهادند، تظاهر به جبر و تشبيه كردند و همه مشبّهه و مجسّمه و مجبّره و قدريّه از نسل ايشانند، و به موضعش به شرح بيان كرده شود إن شاء اللَّه تعالى كه دهرى و جبرى يك ^۳ مذهب است به دو نيم باز كرده. و آنچه حقيقت است، اوّلين مجبّرى و پيشترين مشبّهى، ابليسِ مغبون ملعون بوده است كه اوّلاً تشبيه كرد جوهر خود را به رفعت بر جوهر آدم و گفت: «أنا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَنى مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طينٍ»^۴سرِ مشبّهيان شد، و چون گفتند: چرا آدم را سجده نكردى؟ گفت: «رَبِّ بِما أغْوَيْتَنى»^۵«بار خدايا تو مرا اغوا و اضلال كردى؛ مرا چه گناه است؟!» بدين كلمه سرِ مجبّران و رئيسِ قدريان شد. و شرحِ اين از كتابى مفرد معلوم شود كه كرده‏اند، و آن را «رسالة إبليس إلى إخوانه المجبّرة» خوانند ^۶ كه درين كتاب شرحِ آن همه ميسَّر نشود. پس مجبّرانِ امّتِ محمّد، همه به ابليس اقتدا كرده‏اند و همه اضلال و اغوا و كفر و زندقه و فساد و معاصى را حوالت به قدرت و فعل ^۷و رضا و مشيّت و ارادتِ بارى تعالى كنند تا اقتدا به ابليس

شيعت، به دروغ حوالت كرده است و بر عوام تلبيس كرده و خواسته كه باطل به حق هانمايد ^۱ و حق به باطل زايل گرداند و بارى تعالى بشارت داده است و گفته است كه: «[ و قُل ]جاءَ الْحَقُّ وَ زَهَقَ الْباطِلُ إنَّ الْباطِلَ كانَ زَهُوقاً»^۲ بحمد اللَّه سبحانه و تعالى، كفر و بدعت و شرك و ضلالت و الحاد و منابذت ^۳ و معاندت ^۴ و تشبيه و جبر و تعطيل و قدر هميشه نگوسار ^۵ و مضمحلّ و زايل و مردود و مذموم بوده است، و عدل و توحيد و عصمتِ انبيا و رفعتِ اوليا و شريعتِ هاشمى و دولتِ محمّدى و دينِ حنيفى و نور عقل و نظر و براهينِ قرآن، هميشه روشن و ظاهر و باهر بوده است؛ «لِيَهْلِكَ مَنْ هَلَكَ عَنْ بَيِّنَةٍ وَ يَحْيى‏ مَنْ حَيَّ عَنْ بَيِّنَةٍ».^۶ والحمدُ للَّه ربِّ العالمين.
اوّلاً معلومِ همه فضلا و علما و مسلمانانِ نيكواعتقاد است كه سرِ همه دهريان، حكماى اوّل بودند و رئوسِ مزاد كه چون أرسطاطاليس و بقراطيس و زردشت خره و بهرامِ مدّعى كه دهرى‏اى نهادند و مَزْدكِ ^۷ خرّم‏دين و