كه قريب است به دار الملكِ خلافت. و به مكّه هر سال يك بار كه مال‏هاىِ بسيار بستانند و خلعت‏ها برسد ^۱ و قضاة و فقها و علمايشان همه فتوى بر آن مذهب كنند. آنگه از بلادِ خوراسان از نيسابور تا اوژكند ^۲ و سمرقند و حدودِ بلادِ تركستان و غزنين و ماوراءالنّهر همه حنيفى‏مذهب باشند يك‏رنگ و به توحيد و عدل خداى و به عصمتِ انبيا گويند. و به منزلتِ اهل البيت مُقرّ و به فضلِ صحابه معترف و مُقرّ، و جزا بر عمل گويند. و به خوارزم معتزليانِ عدلى‏مذهب باشند و به فقه اقتدا به امام بوحنيفه كنند و در اصول مذهبِ اهل‏البيت دارند، مگر در دو مسئله: امامت و وعيد كه خلاف كنند. و گرچه در بلادِ ^۳عراق حنيفى باشند، غلبه آنجا دارند. آنگه بلادِ آذربيجان تا به درِ روم و همدان، و به اصفهان و ساوه و قزوين و مانندِ آن، همه شافعى‏مذهب باشند؛ بهرى مشبّهى، بهرى اشعرى، بهرى كُلّابى، بهرى حنبلى. آنگه در حدودِ لرستان و ديارِ خوزستان و كَرَهْ و گرپايگان و هروگرد ^۴ و نهاوند و آن حدود، اغلبْ مشبّهه و مجسّمه باشند. و در حدودِ شام بيشتر يزيديان و اسماعيليان باشند. و بيان و شرح و تفصيل همه بلادِ عالم درين كتاب ميسّر نشود. آنگه در ولايتِ حلب و حَرّان و كوفه و كرخ و بغداد و مشاهد ائمّه و مشهدِ رضا و قم و قاشان و آوه و سبزوار و گُرگان و استراباد و دهستان و جربادقان ^۵ و همه بلادِ مازندران و بعضى از ديارِ طبرستان و رى و نواحىِ بسيار از وى، و بعضى از قزوين و نواحىِ آن، و بعضى از خرقان همه شيعىِ

همه خارج‏اند از هفتاد و سه گروه به فتواى درست. آنگه ازين هفتاد و سه گروه، سه گروه معروف‏ترند: حنيفى و شيعى و شفعوى. آنگه آن هفتادگانه خود را برين سه گانه بسته‏اند از هر جماعتى؛ چنانكه نجّاريّه و معتزله و بادنجانيان و كرّاميّه و بااسحاقيّه و غير ايشان [ را ] از مذهبِ بوحنيفه خوانند؛ از بهرِ آن كه به فقهِ بوحنيفه كار كنند، و طريقتِ او دارند در فروعِ مذهب. و مجبّره و اشاعره و مشبّهه و كُلّابيّه ^۱ و جهميّه و مجسّمه و حنابله و مالكيّه و غير ^۲آن، خود را از جمله شافعى خوانند و بر فقه او كار كنند على خلافٍ فيه بينَهُم. و امّا زيديّه و اخباريّه و فطحيّه و كيسانيّه و مانندِ ايشان را از حسابِ شيعه شمرند؛ وگرچه زيديّه در بعضى از فروعْ مذهبِ امام بوحنيفه دارند، مگر ^۳ به دو سه مسئله فقهى كه با شيعت باشند، چون خير العمل و دست در نماز فرو گذاشتن و عَلَمِ سفيد داشتن.
پس هر طايفه‏اى را ازين طوايف به ولايتى و زمينى و بقعه‏اى غلبه‏اى و كثرتى هست؛ چنانكه يمن و طائف و مكّه [ را ]كه دارالملك اسلام است و كوفه [ را ] كه حرم اميرالمؤمنين است و اكثرِ بلادِ جيلان و جبال ديلمان و بعضى از بلاد مغرب [ را ] همه زيديان دارند و خطبه و سكّه به نام ائمّه خود كنند؛ فاطمى‏اى عالم زاهد شجاع كه خروج كرده باشد. و البتّه بر خليفه و سلطان خطبه نخوانند و سكّه ننهند، مگر به كوفه