605
نقض

به مساجدِ حنفيان ۱ جماعت نكنند، و علماى هر دو طايفه فتوى مى‏كنند كه [ در ] نمازِ هر يك در جماعت بدان دگر اقتدا روا نباشد كردن. ۲ پس اگر با اين طريقه آن هر دو مسلمان‏اند و مسلمانى به دو قسمت مى‏شايد، به سه قسمت هم شايد، و بر شيعت حرجى نباشد كه در نمازِ جماعت اقتدا به كسى نكنند. پس اگر مسلمانى و جماعت يكى است و دو نيست، اين تشنيع كه بر شيعت مى‏زند، چرا بر آن جماعت نزند؟ و چون اين كلمات مفهوم شود آن شبهت زايل باشد - بحمد اللَّهِ و مِنّهِ - كه نماز هر جا كه كنند، نماز باشد چون شرايط حاصل باشد. و هر طايفه‏اى در دنبالِ دگران روا ندارند كردن. و معلوم است كه نمازِ جماعت ۳ به ظهورِ امام تعلّق ندارد.
امّا نمازِ آدينه و عيدها پيش ازين بيان كرده شد كه به مذهبِ بوحنيفه، اگر يك پيشه‏ور در شهر نباشد وجوب ساقط باشد، و به مذهبِ شافعى تا چهل نفس نباشند واجب نباشد. به مذهبِ شيعت نيز چُنان است كه امامِ معصوم بايد كه حاضر باشد يا قائم‏مقامِ او تا نمازِ آدينه واجب باشد. وگر به مذهبِ فريقين بى‏شرط واجب نباشد و خللى نكند، به مذهبِ شيعت نيز اگر ۴ وجوبِ آن موقوف باشد بر شرطى، هم نقصانى نكند.
و امّا جوابِ آنچه گفته است كه «غزو ۵ روا ندارند كردن بى‏وجود و ظهورِ امام»، آن را نيز همين حكم باشد كه گفته شد. امّا نمى‏دانم كه كدام وقت بوده است كه از اصفهان جماعتى به غزاىِ روم رفتند كه اهلِ قاشان نرفتند، و از ساوه كى رفتند ۶كه از آوه نرفتند، و از گرپايگان كى رفتند كه اهلِ قم نرفتند؟ و چون اين قاعده نيست وُلاة و سلاطين خود نمى‏كنند. ۷ بمانيم با غزاى ملحدان ۸ از قزوين اگر ده سنّى بروند با كثرتِ عدد،

1.كذا در همه نسخ (بدون ياء بعد از نون اول).

2.م - ب - ن: «روا نباشد و نشايد كردن».

3.ن: «نماز جمعه».

4.ح - د: «چون». ع هم هيچ يك را از «اگر» و «چون» ندارد.

5.م - ب: «غزوه».

6.صفحه «۵۵۳» چاپ قديم‏

7.كذا در همه نسخ، و به نظر مى‏رسد كه چنين باشد كه «اين قاعده‏اى است كه ولاة و سلاطين همى كنند».

8.م - ب: «به غزاى ملحدان».


نقض
604

اما جواب اين كلمات به انصاف فهم بايد كردن تا فايده حاصل شود و شبهت زايل باشد. ۱
اما آنچه گفته است كه: «نماز به جامع و مصلّاىِ مسلمانان نكنند» معلوم است كه‏
در همه شهرهاىِ اسلام جامع دو سه باشد؛ مثلاً شهر اعظم ۲ در عالم يكى رى است و درو ۳ جامعى به روده ۴ هست از آنِ اشعرى‏مذهبان. و مسجد طغرل ۵ است از آنِ حنيفيانِ محض بى‏خيانت. ۶ و مساجدِ عتيقِ سه‏گانه كه ديالمِ شيعه كرده‏اند، گويند: يكى از ۷آنِ حنيفيانى ۸ است كه مذهبِ نجّار گويند. اكنون نمى‏دانم كه اين مصنّفِ ناصبى ازين سه گانه جامعِ مسلمانان كدام را مى‏خواهد. ۹ اگر هر سه است، حنيفيان ۱۰ هرگز به جامعِ روده نماز نكنند ۱۱ و اقتدا به امامِ اشعريان نكنند، و اشاعره اتّفاق است كه

1.م - ب - ن: «زايل شود».

2.ح - د: «از شهر اعظم» و مراد آن است كه «از جمله شهرهاى أعظم».

3.«و در او» فقط در «ن».

4.«روده» يكى از محلات بزرگ رى بوده است؛ چنان كه مكرّر در متن و تعليقات به آن تصريح شده است.

5.مراد «جامع طغرل» است كه در رى بوده است، به قرينه صدر عبارت: «در همه شهرهاى اسلام جامع دو سه باشد»، و به قرينه ذيل آن: «از اين سه‏گانه جامع مسلمانان». پس صريحاً معلوم شد كه در شهر رى جامعى به نام «جامع طغرل» بوده است؛ چنانكه در صفحه ۴۰۵ - ۴۰۶ نيز به اين عبارت «و قاضى عمده ساويى حنفى كه صاحب سخن و معروف است در جامع طغرل با حضور بيست هزار آدمى اين قصه به نوعى گفت»، به بودن آن در رى تصريح شده است. پس اين كه يكى از فضلاى معاصر «جامع طغرل» سابق الذكر را به قرينه قاضى عمده كه از اهل ساوه بوده، به جامع طغرل موجود در ساوه منطبق كرده است، بى‏مورد است؛ زيرا قاضى عمده سيار و كثير السفر بوده و در بلاد بزرگ ديگر نيز وعظ مى‏كرده است؛ علاوه بر اين كه اين حمل بر خلاف صريح كلام مؤلف كتاب است و مراجعه به ترجمه قاضى عمدة الدين ساوه‏اى كه در تعليقات كرده‏ايم، اين مدعا را روشن‏تر مى‏كند.

6.«محض بى‏خيانت» فقط در «ع» است. و گويا مراد از «حنيفيانِ محض بى‏خيانت» حنفيانى مى‏باشند كه خود را در تسميه «حنفى سنى» معرفى نمى‏نموده‏اند؛ چنانكه در موارد بسيار از كتاب به آن تصريح شده است. رجوع شود به صفحات ۴۹۵ - ۴۹۶ و ۵۰۰ و ۵۰۱ و موارد بى‏شمار ديگر.

7.صفحه «۵۵۲» چاپ قديم‏

8.م - ح - د: «حنفيانى». ن: «از آن سنيانى». ب هم ندارد.

9.ع - ن: «مى‏خواند». م - ب: «مى‏خوانند».

10.م - ب: «اگر هر سه باشد». ح - د: «اگر هر سه هست حنفيان».

11.م - ب: «هرگز به جامع نرود و نماز نگذارند». ن: «هرگز به جامع به روده نماز نگذارند».

  • نام منبع :
    نقض
    سایر پدیدآورندگان :
    محدث ارموی، میر جلال الدین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 398898
صفحه از 1250
پرینت  ارسال به