بُت سجده نكند، روى به بُت آرد و سجده كند، و شيعت سجده بر لوح و شانه كنند. اين بدان كى ماند؟ به بُت‏پرستان مشابهت آن دارد كه اوّلاً گويد: خداى را به ديده سر ببينم، چنانكه بت‏پرستان بت را بينند، و نُهْ قديم اثبات كنند، و چون از يكى درگذشت بت‏پرستى باشد، نه خداى‏پرستى.
و حديثِ آن كه «سجده‏گاه پاك گويند»، مذهب چنان است كه بايد كه همه ^۱نمازگاه ^۲ پاكيزه باشد. پس اگر دگر مواضعى ^۳ را نجاستى خشك شده باشد، باكى نباشد. ^۴ و خواجه ناصبى بايد كه اين مسئله را برابر كند با آن كه مذهبِ كبارِ فقها ^۵ آن است كه اگر منى بر جامه باشد و خشك شود و به دست برمالند و بنشويند، با آن جامه، نماز روا باشد كردن. و به مذهبِ خواجه، منى خود پاك و طاهر است، و به نيم‏خورده جهود و ترسا و كافر روا دارد وضو كردن. و آن كس كه مذهبش برين‏گونه باشد، شايد كه بر مذهب دگران طعنه نزند و شرمى بدارد. ^۶

[ 211 ]

[ تهمت بى‏رونقى دين و شرع به شيعه و به كاربردن خير العمل و سنجش آن با اذان اسماعيليه ]

[ پاسخ به بى‏رونقى دين در مناطق شيعه و اثبات حرمت شرع و رعايت رضاى الهى در ميان شيعه ]

آنگه گفته است:
فضيحت چهل و سيوم. رافضى خيرالعمل زند به مشابهتْ ملحدان را، ^۷ و در شهرهاىِ ايشان نه شرع را حرمت باشد و نه دين را رونق.
اما جواب «خيرالعمل» در فصولِ گذشته مشبع برفت كه در عهدِ مصطفى زده‏اند ^۸ و مذهبِ زيديّه اين است. و ملاحده چون در اصول با خواجه مشاركت كردند و باكى

^۱و پوشيده نيست كه عماد الدّين حسن، سادات و شيعت را چگونه مكرّم و محترم داشتى، و به دعوىِ بى‏معنى مرد عاقل التفات نكند. ^۲ و الحمد للَّه ربّ العالمين.

[ 210 ]

[ شبهه‏افكنى درباره مصلى و محل نماز از نظر شيعه ]

[ بحث از عدم صحت سجده بر پشم و پوست در فقه شيعه ]

[ اجماع اماميه در مسئله مواضع سجده و بحث از حجيت اجماع اماميه ]

[ دفع شبهه مشابهت شيعه با بت‏پرستان در مسئله سجده ]

[ پاكيزگى سجده‏گاه و نمازگاه در فقه شيعه و اشاره به نقصان مذهب مؤلف فضائح ]

آنگه گفته است:
فضيحت چهل و دوم. رافضى بر مصلّى نماز ^۳ ركُوئين و پشمين و پوستين ^۴ نماز نكند، مخالفتِ صالحانِ امّت را؛ ^۵ و لوحكى يا شانه‏اى بنهد و بر آن‏
سجده كند، مشابهتِ بت‏پرستان را. وگر نمازگاه پليد باشد، روا دارند مگر جاى پيشانى.
اما جواب آن است كه بلى مذهبِ ^۶ شيعه اين است كه بر ركو ^۷ و پشم و پوست سجده روا نباشد كردن، و اجماع اماميّه است و اجماعِ ايشان حجّت است به دلالتِ قول مقطوعٌ على عصمته كه داخل است در اقوالِ ايشان، و اجماعِ غير اماميّه را نيست اين معنى. و طريقه احتياط و برائتِ ذمّت در آن است كه بر سنگ و گل و چوب و حصير و بوريا كنند كه به مذهبِ همه فقها روا است؛ و ذمّت برى‏ء و عمل مرضىّ، و حديثِ لوحك و شانه، ^۸ چوب است؛ و به مذهبِ همه فقها برين دو جنس ^۹ سجده شايد كردن.
«و حديثِ مشابهت به بت‏پرستان» خاكش بر سر، كه چنين قياس كند. بُت‏پرست بر