745
نقض

الحسن الرّاوندي، فقيه، عين، صالح، ثقة، له تصانيف؛ منها المغنى في شرح النّهاية، عشر مجلّدات» إلى آخر ما قال.
13. كتاب فقه القرآن؛ به دو مجلّد. اين كتاب نيز از تأليفات عالم سابق الذّكر قطب راوندى رحمه اللَّه عليه است. منتجب الدين رحمه اللَّه عليه در فهرست، ضمن تعداد مؤلّفات وى گفته: «و تفسير القرآن مجلّدان».
14. مناسك الزّيارات؛ كتابى به اين اسم در فهارس كتب، به نظر نمى‏رسد و گمان مى‏رود كه نام كتاب «مناسك الحجّ» بوده است.
15. امّا انتصار، كتاب بسيار بسيار معروف و از تأليفات سيّد اَجل مرتضى علم الهدى رحمه اللَّه عليه است.
16. كتاب النهاية؛ از كلمات گذشته معلوم شد كه آن از تأليفات شيخ الطّائفه رحمه اللَّه عليه است و شيخ رحمه اللَّه عليه در عداد تأليفات خود، از آن، چنين تعبير كرده است: «و له كتاب النّهاية في مجرّد الفقه و الفتاوى». و نجاشى رحمه اللَّه عليه نيز فقط به لفظ «النّهاية» از آن نام برده است. و اين كتاب بسيار معروف و همان است كه مغنى قطب راوندى شرح آن است در ده جلد.
17. كتاب عروض القدورى [كذا] و شايد صحيح: «عروض العدوى» باشد و مراد از «عدوى» همان باشد كه در اخبار بسيار، به طرق خاصّه و عامّه وارد شده است: «لاعَدْوى‏ و لا طِيَرَةٌ و لا هَامَةَ». و چون نام اين كتاب در كتاب حاضر، در ذيل مناسك الزّيارات بلافاصله ياد شده است، مى‏تواند بود كه مراد همان كتاب باشد كه آن را به نام «زكاة العروض» از تأليفات ابن جُنيد اسكافى رحمه اللَّه عليه ذكر كرده‏اند. نجاشى رحمه اللَّه عليه در ترجمه وى از كتاب‏هاى او كتابى به نام «زكاة العروض» اسم برده و صاحب الذّريعه در حرف زاى معجمه گفته: «زكاة العروض، للفقيه الأقدم أبي على محمّد بن أحمد بن الجُنيد الإسكافي، شيخ مشايخ النّجاشي».
18.وفاق العامّة و الخاصّة؛ كتابى به اين عنوان در فهارس كتب، به نظر نمى‏رسد؛ لعلّ اللَّهُ يُحدثُ بعدَ ذلك أمراً.
19. كتاب مهذّب را چون مصنّف رحمه اللَّه عليه صريحاً به مؤلّفش نسبت داده و نام برده است، چندان حاجتى به بسط كلام نداريم.
20. كتاب المتمسّك بحبل آل الرّسول از تأليفات ابن أبى عقيل عُمانى رحمه اللَّه عليه است. قاضى نور اللَّه رحمه اللَّه عليه در مجالس المؤمنين (ج 1 چاپ اسلاميّه ص 427) گفته: «الحسن بن عليّ بن أبي عقيل العُماني، از أعيان فقها و أكابر متكلّمين اماميّه است - تا آن كه گفته: - و ابن أبى عقيل را مصنّفات در فقه و كلام هست و از آن جمله، كتاب المتمسّك بحبل آل الرّسول است؛ و آن كتاب، در ميان اين طايفه، اشتهار تمام دارد و هرگاه قافله حجّ از خراسان مى‏رسيد، طلب آن نسخه مى‏كردند و مى‏نويسانيدند يا مى‏خريدند».
19-24. اين شش كتاب كه عبارت باشد از: فهرست كتب الأصحاب، و مسائل الخلاف، و مصباح المتهجّد، و تهذيب الأحكام، و مبسوط، و عمل السنّه؛ همه از تأليفات شيخ الطّايفه ابوجعفر محمّد بن الحسن الطّوسى رحمه اللَّه عليه است و خود او در فهرست، از آن‏ها نام برده است.


نقض
744

4. مصباح مرتضى؛ و آن، همان است كه نجاشى رحمه اللَّه عليه ضمن ذكر مؤلفّات سيّد أجلّ مرتضى علم الهدى رحمه اللَّه عليه گفته: «المصباح في الفقه». و شيخ طوسى رحمه اللَّه عليه در فهرست ضمن ذكر تأليفات علم الهدى رحمه اللَّه عليه گفته: «و كتاب المصباح في الفقه، لم يتمّه».
5. مراد از كتاب شرايع على حسينان همان است كه نجاشى رحمه اللَّه عليه آن را در ترجمه ابوالحسن علىّ بن حسين بن موسى بن بابويه قمى رحمه اللَّه عليه والد ابو جعفر محمّد صدوق رحمه اللَّه عليه چنين ياد كرده: «كتاب الشرائع، و هي الرسالة إلى ابنه».
مولا محمّد تقى مجلسى رحمه اللَّه عليه در شرح فقيه فارسى كه موسوم است به «لوامع صاحبقرانى» در شرح اين عبارت صدوق «و رسالة أبي رضى اللَّه عنه إليّ» گفته است: «چون صدوق در قم، اخبار بسيار اخذ كرد از پدرش و ابن وليد و ساير مشايخ قم، به سفر رفت به واسطه زيادتى علم و طلب حديث. پدرش رساله‏اى به او نوشت كه به آن عمل نمايد و صدوق رساله پدرش را به منزله نصّ مى‏داند؛ چون از غير نصّ نمى‏نوشتند و عمل نمى‏كردند، از اين جهت، رساله را متفرّق ساخته است در اين كتاب، و در هر بابى چيزى از آن نقل مى‏كند با آن كه مؤدّاى آن از اخبار متواتره داشته است، امّا خواسته است كه رعايت حقّ پدر كند، تيمّناً آن را ذكر كرده است».
و اشاره به همين كتاب است آنچه در همين كتاب، ضمن ذكر متبحّران علما از متأخّران (ص 225) آمده است: «و همچون على حسينان قمى صاحب كتاب الشرايع سفير امام حسن عسكرى عليه السلام به قم».
و الف و نون در «حسينان» علامت نسبت و دالّ بر بنوّت است؛ يعنى على پسر حسين. و اين قبيل تعبير در آن زمان، بسيار متداول بوده و چند نفر در همين كتاب به اين عنوان ياد شده است و اردشير بابكان از اين قبيل مى‏باشد كه معروف است.
6 و 7. من لا يحضره الفقيه و علل الشرايع؛ و هر دو از تأليفات بسيار مشهور و مهمّ شيخ بزرگوار ابوجعفر محمّد بن علىّ بن حسين بن بابويه صدوق - رضوانُ اللَّه عَلَيه - است كه هر دو مستغنى از شرح و بيان و بى‏نياز از توضيح و تِبيان است.
8 و 9. عمل يوم و ليله و هداية المسترشد؛ هر دو از تأليفات شيخ الطّائفه اَبوجعفر محمّد بن الحسن الطوسى - قَدَّسَ اللَّهُ روحهَ القُدّوسى - است كه هر دو را در الفهرست (ص 161 چاپ اوّل در نجف) در ترجمه حال خودش نام برده است به اين عبارت: «و لَهُ مُخْتَصَرٌ في عَمل يوم و ليلة». و نيز گفته: «و له كتابُ هداية المسترشد و بصيرة المتعبّد».
10. المراسم العلويّة في الأحكام النّبويّة؛ تأليف سلّار بن عبدالعزيز ديلمى است كه از بزرگان علماى جعفرى و مفاخر شيعه اثنا عشرى است.
11. الجمل و العقود؛ از تأليفات شيخ طوسى رحمه اللَّه عليه است و در الفهرست (161) از آن اين طور اسم برده: «و له كتاب الجمل و العقود في العبادات، مختصرٌ».
12. كتاب المغني في الفقه؛ ده مجلّد. مراد، شرح قطب راوندى رحمه اللَّه عليه است بر نهايه شيخ طوسى. منتجب الدين رحمه اللَّه عليه در فهرست گفته: «الشّيخ الإمام قطب الدّين أبوالحسين سعيد بن هبة اللَّه بن

  • نام منبع :
    نقض
    سایر پدیدآورندگان :
    محدث ارموی، میر جلال الدین
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1391
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 398889
صفحه از 1250
پرینت  ارسال به