اعتبار نباشد. اعتبار درين معنى بر قبولِ۱ فحولِ علما و كتبِ شيوخِ معتمد باشد. و مجبّران بايد كه قياس كنند اين معنى را با دِرّه ۲ و باروى۳ حلب كه به همه حال على به از عمر، و ذوالفقار از درّه كمتر نيست.
امّا حديثِ خيبر و در كَندن و ظفرِ علىِّ مرتضى و بازگشتن لشكر بىظفر پيش از رفتنِ اميرالمؤمنين از آن ظاهرتر است و روشنتر و معروفتر و مشروحتر، در تفاسير و تواريخِ طوايفِ مسلمانان كه خواجه رافضىبوده ناصبىشده به نقض و انكار ياد كند؛ از آن كه شعراىِ عرب و عجم با نظم ۴كردهاند و اخبارِ رسول به شرحِ آن معروف، ۵ و حسّانِ ثابت كه شاعرِ مصطفى بود، آن روز اين حال به نظم آورده است، و پيشِ رسول خوانده است، و مقبول و مسموع آمده. شعر:
و كان عليٌّ أرمد العين يبتغيدواءاً فلمّا لم يحسّ مداويا
شفاه۶رسول اللَّه منه بتفلةٍفبورك مرقيّاً و بورك راقيا
و قال ساُعطي الرّاية اليوم صارماًكميّاً محبّاً للرّسول مواليا
۷
يحبّ الإله و الإله يحبّهبه يفتح اللَّه الحصون الأوابيا
فأصفي بها دون البريّة كلّهاعليّاً و سمّاه الوزير المؤاخيا۸
1.ح - د: «بر قول». ب: «به قول». م: «در اين قول به فحول».
2.دِرّه به كسر دال و تشديد راء مفتوحه و به راء در آخر، به معنى آلتِ زدن است؛ مانند تازيانه، و عمر درّهاى داشته كه به آن گناهكاران را تنبيه مىكرد و سياست مىنمود.
3.ع: «با درّه و با روى حلب». ث: «نادره و باروى حلب». ب: «نادره و باروى جلب». ح: «با درّه و نارو صلب». د: «با درّه و نارو ضلت». و موضوع درّه و باروى حلب را من ندانستم كه چيست و معلوم مىشود كه قصهاى مربوط به «درّه عمر» در فتح باروى حلب در كتب عامه بوده است؛ نظير يا شبيه قول عمر در فتح نهاوند كه از بالاى منبر از شهر مدينه به «ساريه» كه فرمانده لشكر اسلام بوده در نهاوند گفت: «يا سارية الجبل الجبل». و طالبان تحقيق به مظانّ ذكر آن مراجعه كنند از كتب تواريخ و سير و غير ذلك، از قبيل كتابهاى فضايل و كرامات و غيرها.
4.ح - د: «به نظم». م: «نظم».
5.ح - د: «معروف است».
6.ح - د: «سقاه».
7.صفحه «۶۹» چاپ قديم
8.الإرشاد، ج ۱، ص ۶۴؛ العمدة، ابن بطريق، ص ۱۵۵، ح ۲۳۸؛ المسترشد، ص ۳۰۱، ح ۱۱۲؛ المناقب، ابن شهر آشوب، ج ۲، ص ۳۲۰؛ روضة الواعظين، ص ۱۳۰؛ كشف الغمّة؛ ج ۱، ص ۱۴۹؛ إعلام الورى، ج ۱، ص ۳۶۵؛ المناقب، كوفى، ص ۴۹۹، ح ۱۰۰۱؛ الفصول المهمة في معرفة الأئمّة، ج ۱، ص ۲۱۷؛ بحار الأنوار، ج ۳۷، ص ۱۱۲، ح ۴، و ج ۳۹، ص ۱۵، و ج ۴۱، ص ۸۷، ح ۱۱.