و در تتمّة المنتهى گفته: «و در سنه 383 فاضلِ اديب و شاعرِ متبحّرِ لبيب محمّد بن العبّاس ابوبكر خوارزمى در نيشابور وفات كرد؛ و كان معروفاً بكثرة حفظ اللغة و الأشعار، و له مع سيف الدولة و صاحب بن عبّاد و غيرهما مِن عظماء أهل زمانه نوادر كثيرة».
قاضى نوراللَّه شوشترى رحمه اللَّه عليه در مجلس اوّل از مجالس المؤمنين (ج 1، چاپ اسلاميّه، ص 98 - 99) تحت عنوان «آمل» گفته است: «صاحب معجم گويد: آمل - به ضمّ ميم و لام بزرگتر - مدينهاى است در طبرستان و در آنجا سجّادههاى طبرى و گليمهاى خوب مىبافند و در اوّل اسلام، دو هزار سوار مسلّح از آنجا بيرون مىآمد و بسيارى از علما از آنجا بيرون آمدهاند، امّا ايشان را طبرى مىگويند.
و از آنجا است ابوجعفر محمّد بن جرير الطبرى صاحب تفسير و تاريخ مشهور كه اصل و مولد او آمُل است. و همچنين ابو بكر محمّد بن عبّاس خوارزمى كه اصل او از آمل است و ابوجعفر طبرى را خال خود مىدانسته و در بيان اصل و نسب خود اين شعر گفته: بآمل مولدي (تا آخر دو شعر سابق الذكر). امّا او در دعوىِ نسبت خود به ابى جعفر، كاذب است؛ زيرا كه ابوجعفر رافضى نبود، ليكن حنابله از روى حسد، تهمتِ رفض بر او كرده بودند و خوارزمى مذكور - كه به رفض و سبِّ صحابه مجاهر و مفتخر بود - آن تهمت را صلاح حال خود دانسته، اظهار رافضى بودنِ خال خود نمود.
و اعتقاد مؤلّف آن است كه خوارزمى در آن مقاله، كاذب نيست و مراد او به بني جرير، نه محمّد بن جرير طبرى صاحب تاريخ و تفسير است كه از فقهاى شافعيّه بوده و نووى در كتاب تهذيب الأسماء مدح او نموده؛ بلكه مراد، محمّد بن جرير طبرىِ متكلّم است كه از اكابر متكلّمان اماميّه بوده و شيخ علّامه جمال الدين حسن بن مطهّر حلّى - قدّس اللَّه سرّه - او را در قسم مقبولان از كتاب خلاصة الرجال ذكر نموده و كتاب مسترشد و كتاب ايضاح در امامت، از جمله تصانيف اوست.
و بالجمله، بر وجهى كه محقّقان علماى رجال به آن تصريح نمودهاند، صاحب تفسير و تاريخ، محمّد بن جرير بن غالب طبرى است و نسبت او به خصوص شهر آمل، معلوم نيست؛ زيرا كه آملىّ الأصل، به غايتْ نادر است كه سنّى باشد. و صاحب كتاب مسترشد و ايضاح محمّد بن جرير بن رستم طبرى است كه مولد او آمل بوده است. و مثل اين غلط از خواجه ملّاى صاعدى اصفهانى در شرح كشف الحقّ و نهج الصدق واقع شده؛ و ليس هذا أوّل قارورةٍ كسرت في الإسلام، و اللَّه أعلم بحقيقة المرام».
نگارنده گويد: اين كلمات، درست نيست و صحيح در نسب ابوبكر خوارزمى آن است كه خواهرزاده محمّد بن جرير طبرى، مورّخ و مفسّر معروف است؛ و دليل بر اين مدّعا تصريح فريد خراسان ابوالحسن بيهقى رحمه اللَّه عليه است به اينكه ابوبكر خوارزمى، خواهرزاده محمّد بن جرير طبرى صاحب تاريخ و تفسير است، چنانكه كلام او را در صدر ترجمه نقل كرديم و نظير آن است كلمات ساير اربابِ تَراجم.
ابن خلّكان در وفيات الأعيان در ترجمه محمّد بن جرير طبرى صاحب تفسير معروف و تاريخ مشهور گفته: «و أبوبكر الخوارزمي الشاعر المشهور ابن اُخته، و سيأتي ذكره إن شاء اللَّه تعالى».
و در ترجمه خود ابوبكر خوارزمى چنين گفته: «أبو بكر محمّد بن العبّاس الخوارزميّ الشّاعر
