امّا پسرانِ أبوالبغل و پسرانِ بسطام و پسرانِ سنگلا به الحاد و زندقه متّهم بودند و مجبّران بودند به اوّل؛ پس ملحد شدند. امّا بوسهلِ نوبختى - رحمة اللَّه عليه - شيعى و معتقد بوده است و چون اين مصنّف در مواضعِ اين كتاب بيان كرده ^۱است كه قائم كجاست كه خليفه براىِ آن بايد تا جهان از ظلمِ اهلِ بدعت و ضلالت پاكيزه كند، و اكنون حوالت مى‏كند بر خليفه روزگار كه: رافضيان را و ملحدان را تمكين كرده بود و جهان به دستِ ايشان باز داده و ايشان را بر مسلمانان مسلّط كرده، و نمى‏داند كه اين نقصان عايد است به مقتدر كه خليفه روزگار بود. و اگر آنچه او كرد از تمكينِ ايشان صلاح بود، بر آن انكار كردن غايتِ جهل باشد، و اگر فساد بود اقرار دادن به فسادِ خلفا، مخالفتِ اجماع مسلمانان باشد. و حضورِ اين خليفه كمتر باشد از غيبتِ مهدى، و پندارى چون اين فصل مى‏نوشته است، هنوز مست بوده است تا معذورش دارند.

[ 31 ]

[ خدمات مستوفيان و وزيران شيعه در عهد سلجوقيان ]

[ خدمات مجد الملك براوستانى به حرمين شريفين ]

[ عدم انتقام و تعصب شيعه در هنگام قدرت ]

[ داستانى در تسامح رفتارى وزير قدرتمند شيعى با مخالفان ]

[ كمك‏هاى مالى مجد الملك شيعى به اهل تصوف و اهل سنت ]

آنگه گفته است:
و در عهدِ بركيارق سلطان و محمّد سلطان - رضي اللَّه عنهما - أبو الفضل‏براوستانى و بوسعد هندوى قمى مستوفى بودند و آن ^۲ دستاربندان از قم و كاشان و آبه، چنان مستولى بودند به كرد و رفتِ‏^۳ مجد الملك براوستانى كه كمتر دستاره‏بندى‏^۴۵بندِ قباىِ مهترين تركى مى‏گرفت و به ديوان مى‏برد تا به

امّا جوابِ اين كلمات آن است كه آنچه نشان داده است كه «خليفه را وزيرى ^۱مبتدع بوده است مدّتِ بيست سال» نقصان به خليفه سنّيان عايدتر است كه به رافضيانِ قم و كاشان.^۲ و از چند قسمت خالى نباشد اين حال: يا خليفه خود اعتقاد وزير ندانسته باشد و خواجه بعد از دويست و پنجاه سال مى‏داند تا خواجه غايب عالم‏تر باشد كه خليفه حاضر، و يا دانسته باشد و از خوف نيارسته باشد كه دفعش بكند يا معزولش بكند، و با مذهب خواجه راست نباشد كه خليفه از كسى بترسد و يا تقيّه و مداهنه كرده باشد در آن توقّف، و به مذهبِ خواجه عامّه مردم روا نباشد كه تقيّه كنند، خليفه روزگار چگونه روا باشد كه تقيّه و مداهنه كند؟ و قسمتِ آخرين‏^۳ آن است كه دانسته باشد كه وزير شيعى‏مذهب است و قبول كرده باشد و روا داشته باشد، و چون خواجه روا نمى‏دارد آنچه خليفه كند، تا^۴ عالم‏تر باشد كه خليفه و متعصّب‏تر باشد ازو. پس اگر خليفه با نبالتِ اصل و جزالتِ فضل بدان وزيرِ رافضى راضى بوده است، انكارِ آن كردن دگرباره احمقى و جاهلى باشد و هر كس كه اين فصل به انصاف بخواند، اين معنى بداند.

[ 30 ]

[ دفاع عبد الجليل از ابو سهل نوبختى ]

[ حضرت مهدى(ع) و پاك كردن جهان از ظلم و ضلالت ]

آنگه گفته است:
در مصر اسماعيليان پديد آمدند، و در عراق و قهستان و ديلمان سر بر آورده بودند، و خويشانِ بُلحسنِ فُرات بر عمل‏هاى خطير بودند، و همه جهان در تحتِ تصرّفِ او بود، و دبيرانِ درگاه چون پسرانِ أبوالبغل ^۵ و پسرانِ بِسطام،^۶ و بوسهل نوبختى و قراباتِ او^۷ و پسرانِ سنگلا^۸ همه رافضى بودند يا ملحد، و همه مستولى بودند بر خليفه، و جهان در تصرّفِ ايشان بود.
امّا جوابِ اين سوداىِ طبع و زوايدِ ^۹ محالات، آن است كه بُلحسنِ فُرات ^۱۰متّهم نبود