«أخذناه بأمرٍ و رددناه بأمرٍ» و شرحِ اين غلبه و حادثه در كتب مسطور است و مشهور. و آن لعينِ به نفرين پسرِ جَنّابى در عرفات به وقتِ غارت مى‏گفت: ناودان بگيرى. ^۱ ملحدى آهنگ كرد هلاك شد تا بازده مى‏شد^۲و هلاك مى‏شدند و به آخر بگرفتند و آن ملعون مى‏گفت: هو في السّماء و بيته في الأرض؟! حُجّوا^۳ إلى مصر؛ حجّ با مصر آرى.^۴
امّا جوابِ اين فصل: رحمت و بركات بر آن مسلمان باد كه اين فصل و جوابش به استقصا برخواند و نيك فهم كند و انصاف بدهد.
^۵اوّلاً عذرِ بُلحسنِ فرات نمى‏خواهيم؛ ^۶ اگرچه در كتبِ شيعه نامى و معرفتى دارد و معلومِ ما است كه چه مذهب و اعتقاد داشت و از بزرگى ^۷ به حدّى بود اين بُلحسنِ فرات كه وزيرِ خلفا بود و بُحْتُرى شاعر را در مدحِ او قصايد است و اين ابيات در مرثيه دخترش مى‏گويد:^۸ شعر:

أبا حسنٍ انّ حسن العزاء عند المصيبات و النّازلات‏
يضاعف فيه الاله الثّواب للصّابرين و للصّابرات‏
و منزلة الصّبر عند البلاءكمنزلة الشّكر عند الهبات‏
و من نعم اللَّه لا شكّ فيه‏حياة البنين و موت البنات‏
لقول النّبيّ عليه السّلام: دفن البنات من المكرمات^۹
و معتقد و شيعى بود به خلافِ آن كه خواجه گفته است تا معلوم باشد.

[ 33 ]

[ ثروت و مكنت ابو الحسن فرات وزير شيعى مقتدر عباسى ]

[ بزرگى ابو الحسن فرات و ابياتى از بُحترى در رثاى دختر او ]

[ ناتوانى خليفه وقت در حفظ جان و مال مسلمانان نشانه عدم مشروعيت او ]

[ خاستگاه عقيده شيعه در ضرورت علم، نص و عصمت امام ]

[ قتل و غارت قرامطه در موسم حج ]

[ نقد عبدالجليل بر دستگاه خلافت عباسى و عدم مشروعيت آنها ]

[ سكوت مؤلف سنّى درباره كشتار يزيد در حرمين و وقوع حادثه كربلا ]

[ جنايات حجاج ثقفى نشانه عدم صلاحيت و مشروعيت خلفا ]

[ همراهى مؤلف سنّى با خلفاى ناصالح ]

آنگه گفته است كه:
مال بى‏قياسِ بُلحسن فرات را در كتاب‏ها شرح‏هاست، تا بدان حدّ كه به يك دفعه او را مصادره كردند، دوازده بار هزار هزار دينار از وى گرفتند ^۱ برقرار؛ بيرون از آن كه از سراهايش به غارت برگرفتند تا بدان حدّ كه هزار و سد^۲رطل كافور رباحى‏^۳ و هفت هزار نافه مشك بيرونِ زرينه و سيمينه و فرش وغير آن كه مستهلك‏^۴۵برگرفتند و چهارپاى را خود قياس نه. و درين پنج سال كه او وزير بود سه بار همچنين مصادره‏اش مى‏كردند و سراهايش به غارت مى‏دادند و باز خلعتش مى‏دادند و با سرِ كارش مى‏فرستادند و او در عهدِ وزارت پنهان رسولان به ديلمان‏^۶ مى‏فرستاد و ايشان را بر ملك حثّ‏^۷مى‏كرد و در آن نكبت‏ها به مسلمانان مى‏رسيد؛ چنانكه در آن وقت كه بوطاهر جَنّابى و بوسعيد جَنّابى با آن لشكرِ بى‏منتها به مكّه راندند و به روزِ عرفه در عرفات سى و هفت هزار مرد را از حاجيان بكشتند، و خلايقى خود را در آن چاه‏ها^۸افكندند، و سه روز مكّه به غارت دادند و حجر الاسود بكندند و به مصر بردند و بيست و سه سال‏^۹ببرده بود[ ند ^۱۰ آنگه هم ملحدان ردّ كردند و مى‏گفتند: