تبلور سنّت نبوى در سيرت ولايى يا آراى صحابى؟ - صفحه 59

گزارشهاى متفاوت او از زندگى خصوصى پيامبر صلی الله علیه و آله، تأويلات و فتاوايى چون رضاع كبير و اتمام نماز در منا، تنها در صورتى قابل اغماض خواهد بود كه با اجتهاد و يا اثبات توبه‌اش تصحيح و توجيه گردد. ۱
ابوهريره از متأخّران اصحاب است كه پس از نبرد خيبر به مسلمانان ملحق شد و حداكثر سه سال حيات پيامبر صلی الله علیه و آله را درك كرد. پس از يك سال و نيم حضور در مدينه به بحرين اعزام شد. زندگى او قبل و پس از اسلام پر از شگفتى است؛ به‌ويژه اِكثار او در نقل حديث تنها در صورتى ممكن است كه سخن او مبنى بر حفظ حديث به طريق نامتعارف پذيرفته شود. ۲ گرچه او عبدالله‌بن عمرو را به دليل نگاشتن حديث، مكثرتر از خود دانسته است، ۳ ولى خودش با داشتن 5374 حديث، اينك راوى اول حديث تسنّن است. ۴ با توجّه به كوتاهى ايّام مصاحبت، بيشتر منقولاتش مرسل است و چون به اين نكته تصريح نكرده، مدلّس است. ۵
ابوهريره برخى رواياتش را از «كيس ابى‌هريره» معرّفى كرده است. ۶ او كه مخالف كتابت حديث بود ۷ اخبارى نقل كرده كه متضمن تجسيم خداست.
درباره حيات انبياى الهى از جمله حضرت خاتم صلی الله علیه و آله نيز روايات متفاوتى دارد. ۸ ادّعاى او مبنى بر عدم نسيان و تقدّم بر اصحاب، از اين جهت به دليل انكار و تخطئه‌اش توسّط ديگر اصحاب مورد قبول عموم واقع نشده است، بلكه وى به دليل بى‌پروايى در نقل و وجود تناقض در رواياتش، مورد نقد قرار گرفته است؛ وى فراموشكار و از نظر فقه، درايت، اتقان و قرب منزلت به پيامبر صلی الله علیه و آله غيرقابل قياس با

1.رك: شرف الدين، ص ۳۱۹ به بعد؛ عسكرى، معالم المدرستين، ج ۲، ص ۷۸ به بعد

2.بخارى، الصحيح، ص ۴۰، ۴۰۷، ۴۶۶؛ نيشابورى، ص ۱۰۴۰

3.ذهبى، سير اعلام النبلاء، ج ۲، ص ۵۵۹

4.زركلى، ج ۳، ص ۳۰۸

5.ذهبى، همان، ج ۲، ص ۶۰۸

6.بخارى، الصحيح، ص ۱۱۲۲

7.سيوطى، تدريب الراوى، ج ۲، ص ۶۵

8.رك: حسينى جلالى، ص ۲۹۷ به بعد؛ نجمى، ص ۱۰۷ به بعد؛ سبحانى، ص ۳۰۵ به بعد

صفحه از 67