حكم و عمل بر اساس آن اقرار داشتند؛ به‌راحتى و مكرّر رأى عوض كردند؛ آراء و اقوالى متعارض صادر نمودند؟! به‌گونه‌اى آسان و بى‌پروا حكم كردند كه گويى در جايگاه شارع قرار دارند! در سخنان ايشان، مكرّر عباراتى چون: «ما سألنا رسول‌الله صلی الله علیه و آله»، «ما نعلم لک حكمآ في كتاب الله أو سنّة رسوله»، «كبرت و نسيت»، «أقول فيها برأيي»، «هذا رأي رأيته» و... ملاحظه مى‌گردد. ^۱. گويى ـ معاذ الله ـ يا خداوند دين را ناقص فرستاده است يا رسول صلی الله علیه و آله در بيان آن و نشان دادن مرجع حلّ اختلاف كوتاهى كرده است!
در اين مقام، با ذكر نمونه‌هاى ديگرى از گفتار و رفتار سرآمدانِ اصحاب، بحث را به پايان مى‌بريم :
با آنكه حكم كلاله در قرآن ^۲ آمده است، ابوبكر سخن از نيامدن يا نيافتن آن داشت و افزود:
در اين‌باره براساس رأيم گويم. اگر درست بود حكم خداست، و الّا از من و شيطان است! ^۳
در جاى ديگر گفت:
قطعاً اگر مرا براساس سنّت پيامبر صلی الله علیه و آله مواخذه كنيد، طاقت ندارم! ^۴
عمر در برخى موارد چون ماجراى حديبيه، در برابر اقدامات پيامبر صلی الله علیه و آله سخت مقاومت كرد و حتّى در نبوّت پيامبر صلی الله علیه و آله هم ترديد نمود؛ با توضيح پيامبر صلی الله علیه و آله و ابوبكر هم قانع نشد و گفت: سوگند به خدا، از زمانى كه اسلام آوردم شك نكردم، به اندازه وقتى كه نزد پيامبر صلی الله علیه و آله آمدم و گفتم: آيا تو، به حق، پيامبر خدا نيستى؟! ^۵
عمر پس از رسيدن به خلافت اظهار داشت: واقعاً از خدا شرم دارم از اينكه چيزى برخلاف سخن ابوبكر بيفزايم. او در فرمانش به شريح قاضى، شيوه صدور