عصمت انبياء - صفحه 22

به‌سوى آن هم از او سر نمى‌زند؛ امّا كسى كه از آن خبر ندارد، ممكن است نادانسته وارد آن شود.
عبدالحميدبن ابى‌العلاء از حضرت صادق علیه السلام نقل مى‌كند كه :
إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً نَكَتَ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةً مِنْ نُورٍ، فَأَضَاءَ لَهَا سَمْعَهُ وَ قَلْبَه.۱هنگامى كه خداوند بزرگ‌مرتبه براى بنده‌اى خير بخواهد، در قلبش نقطه‌اى از نور مى‌نهد كه گوش و دلش را برايش روشن مى‌كند.
پس تأثير علم در عصمت و پرهيز از گناهان، بسيار روشن و واضح است. نور علم است كه انسان به‌واسطه آن از غفلت و نسيان بيرون مى‌آيد و از ارتكاب اعمال بد دورى مى‌كند. البتّه نور علم و يقين، بدون عمل به اطاعت و عبوديّت، در هيچ كس كامل نمى‌شود.
در روايتى، حضرت امام صادق علیه السلام در معرّفى عقل و جهل، به مجموعه‌اى از صفات و خصال عقل كه نتيجه آن روشنى و نورانيّت است، و صفات جهل كه آثارش تاريكى درون و نادانى است، اشاره مى‌كند. به تعبير آن حضرت، عواطف انسان وقتى به نور عقل روشن شد، در كار انسان و جامعه اثر دارد. امام اين مجموعه زيبا را جنود عقل مى‌نامد. در مقابل، اضداد آن، با انسان جاهل مجسّم مى‌شود. در پايان روايت آمده است :
فَلاَتَجْتَمِعُ هَذِهِ الْخِصَالُ كُلُّهَا مِنْ أَجْنَادِ الْعَقْلِ إِلاَّ فِى نَبِيٍّ أَوْ وَصِيِّ نَبِيٍّ أَوْ مُوْمِنٍ قَدِ امْتَحَنَ اللهُ قَلْبَهُ لِلْإِيمَانِ. وَ أَمَّا سَائِرُ ذَلِکَ مِنْ مَوَالِينَا فَإِنَّ أَحَدَهُمْ لَايَخْلُو مِنْ أَنْ يَكُونَ فِيهِ بَعْضُ هَذِهِ الْجُنُودِ، حَتَّى يَسْتَكْمِلَ وَ يَتَّقِيَ مِنْ جُنُودِ الْجَهْلِ. فَعِنْدَ ذَلِکَ يَكُونُ فِي الدَّرَجَةِ الْعُلْيَا مَعَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْأَوْصِيَاءِ علیهم السلام وَ إِنَّمَا يُدْرَکُ الْفَوْزُ بِمَعْرِفَةِ الْعَقْلِ وَ جُنُودِهِ وَ مُجَانَبَةِ الْجَهْلِ وَ جُنُودِه.۲

1.كلينى، ج ۲، ص ۲۱۴، ح ۶ (باب فى ترك دعاء الناس)

2.مجلسى، ج ۱، ص ۱۰۹، ح ۷ (باب ۳ از كتاب العقل والجهل)

صفحه از 34