4. طينت
امام سجاد علیه السلام در مقام معرّفى طينت مخلوقات مى‌فرمايد :
إِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ خَلَقَ النَّبِيِّينَ مِنْ طِينَةِ عِلِّيِّينَ، قُلُوبَهُمْ وَ أَبْدَانَهُم.۱همانا خداوند متعال، روح و بدن پيامبران را از طينت علّيّين آفريده است.
در حديثى ديگر امام باقر علیه السلام در پايان كلام خود درباره‌چگونگى آفرينش مومن و كافر مى‌فرمايد :
... فَثَمَّ ثَبَتَتِ الطَّاعَةُ وَ الْمَعْصِيَة.۲... از اين جهت ـ كه بعضى پذيرفتند و بعضى نپذيرفتند ـ طاعت كردن و معصيت كردن، ثابت و پايدار شد.
امام صادق علیه السلام نيز درباره هدايت و ضلالت افراد مى‌فرمايد :
فَإِنَّ اللهَ إِذَا أَرَادَ بِعَبْدٍ خَيْراً طَيَّبَ رُوحَهُ فَلَا يَسْمَعُ مَعْرُوفاً إِلاَّ عَرَفَهُ وَ لاَ مُنْكَراً إِلاَّ أَنْكَرَهُ، ثُمَّ يَقْذِفُ اللهُ فِى قَلْبِهِ كَلِمَةً يَجْمَعُ بِهَا أَمْرَه.۳پس هرگاه خداوند خيرى براى بنده‌اى بخواهد، روح او را پاك مى‌كند؛ پس خوبى و خيرى را نمى‌شنود، مگر اينكه آن را مى‌شناسد؛ و بدى و شرّى را نمى‌شنود، مگر اينكه آن را رد مى‌كند. سپس خداوند در قلب او كلمه‌اى مى‌اندازد كه امرش آشكار مى‌شود.
پس پاكى روح سبب شناخت و نتيجه‌گيرى صحيح در اوامر الهى مى‌شود. و از آنجا كه ابدان و ارواح انبياء از طينت و سرشت علّيّين پديد آمده است، اطاعت و پيروى كه از اوامر خداى تعالى دارند، نسبت به ديگران كامل‌تر است.
در تأثير سرشت بهشتى و جهنّمى و نقش طيّب بودن يا خبيث بودن طينت در افعال بندگان، جاى شكّ و ترديد نيست؛ امّا دو نكته قابل توجّه است: اوّلاً طينت هم محصول اطاعت است و هم عصيان؛ ثانياً نقش طينت، به‌صورت اقتضاست نه
1.كلينى، ج ۲، ص ۲، ح ۱ (باب طينة المومن و الكافر)
2.كلينى ، ج ۲، ص ۷، ح ۱، (باب آخر منه)
3.كلينى، ج ۱، ص ۱۶۵، ح ۱. (باب الهداية انما من الله عزوجل)
