علّت تامّه فعل؛ زيرا هر انسانى خود درمى‌يابد كه بر افعال خويش تسلّط دارد و در برابر يك كار، هم مى‌تواند آن را انجام دهد و هم مى‌تواند آن را ترك كند. پس اين نشان‌دهنده آن است كه هيچ انسانى در فعل خود، مجبور عوامل بيرونى و درونى نيست. ۱
5. روح‌القدس
روح‌القدس در روايات به امرى گفته مى‌شود كه خداى تعالى آن را تنها به پيامبران و اوصيايشان داده است؛ البتّه نه بدان معنا كه غير آنها هيچ بهره‌اى از روح‌القدس ندارند، بلكه ـ چنان كه در روايات هم بر آن تأكيد شده است ـ بندگان مومن هم در مواقعى به‌واسطه روح‌القدس تأييد مى‌شوند.
در روايتى از حضرت رسول اكرم صلی الله علیه و آله درباره حَسّان‌بن ثابت آمده است :
لَنْ يَزَالَ مَعَکَ رُوحُالْقُدُسِ مَا دُمْتَ تَمْدَحُنَا أَهْلَ الْبَيْتِ.۲تا زمانى كه ما اهل‌بيت را مدح كنى، روح‌القدس همراه توست.
روح‌القدس هميشه همراه پيامبر و امام است و هيچ‌گاه از آنها جدا نمى‌شود. از اين‌رو هيچ‌گاه، سهو، نسيان، غفلت، لغو و نوم به ايشان عارض نمى‌شود. ۳
اين قسمت را با كلمات محدّث خبير علّامه نمازى ـ رضوان‌الله تعالى عليه ـ كه جمع‌بندى روايات اين باب است، به پايان مى‌بريم :
ملخّص الرّوايات الكثيرة في هذا الباب أنّ السّابقين و هم الانبياء و المرسلون و الأئمّة علیهم السلام فيهم خمسة أرواح: الرّوح القدس و به بعثوا أنبياء مرسلين و غير مرسلين، و هو لاينام و لايغفل و لايلهو و لايسهو، و به يرى
1.. اين مطلب از صفحات ۵۷۹ تا ۵۸۵ كتاب معارف القرآن، نسخه مرحوم صدر زاده استفاده شده است.براى بهره بردن از تفصيل موضوع، مى‌توان به آن رجوع كرد.
2.نورى، ج ۱۰، ص ۳۹۶، ح ۱۱ ] ۲۲۴۸[
3.نك: ملكى، جزء ۳۰، ص ۳۴ـ۸۸
