آلتِ پاى خوانان و دستآويز فتّانان شود و از آن جا تولّد فساد گران ممكن گردد كه بيشتر وِزر و وبال آن و نكال آن به دنيا و آخرت، در گردن مؤلّف بماند كه: «مَن سَنَّ سُنَّةً سَيِّئَةً فَعَلَيهِ وِزرَها وَ وِزرَ مَن عَمِلَ بِها اِلى يَومِ القيامَةِ». ۱
4. تأثير زبان مردم رى
بجز سبكهاى رايج در اين دوره، برخى واژهها و تركيبات به كار رفته در كتاب نقض، به گويش اهل رى مربوط است:
مؤلّف اين كتاب، اهل رى بوده است . در آن زمان، هنوز در رى به گويش خاصى صحبت مىشده كه «زبان رازى» ناميده مىشده است. البته اين گويش، به سبب آن كه رى بر سر راههاى اصلى ايران قرار داشته، با فارسى رسمى تفاوت عميقى نداشته است. در نقض، گاهىبه لغات و شكلهايى بر مىخوريم كه در متون ديگر فارسى (بويژه آنهايى كه در خراسان نوشته شدهاند)، ديده نمىشود. از اين جهت حدس زده مىشود كه اين واژهها و شكلها مربوط به زبان مادرى شيخ عبد الجليل يا زبان رازى باشد. ۲
يك. كاربرد پيشوند فعلى «ها»
يكى از كاربردهاى خاص گويش قديم رى - كه در گويشهاى مجاور و همخانواده و نيز در گيلكى و مازندرانى و سمنانى هم ديده مىشود - ، كاربرد پيشوند فعلى «ها» است. اين پيشوند در اصل، صورتى از پيشوند «فرا» است. در افعال، گاهى مىتوان به جاى آن «فرا» و «ب» گذاشت. مثالهاى اين پيشوند در نقض عبارت اند از:
- ها افتادن: اگر رافضىاى را كارى ها افتد. ۳
- ها بريدن: از اسماعيل هابريدهاند. ۴
1.همان، ص ۳ - ۴.
2.«تحقيق در زبان كتاب نقض»، على اشرف صادقى، كتاب ماه كليات، ش ۱۱۹، ص ۱۶.
3.نقض، ص ۱۱۶.
4.همان، ص ۵۴۷.
