نيز باشد. آنچه امام صادق عليه السلام از آن، چنين تعبير مىنمايند: «كه چون بال گسترند، خوش مىنشينند و اگر بنشينند، نيك اوج مىگيرند». اين كه شخص بداند كه در هر جايگاهى، با چه ادلّهاى و به چه كلام و حجّتى پاسخگو باشد، بخشى از آن مهارتى است كه در مناظره، جزيى از ضروريات است.
عبد الجليل قزوينى، شخصى با قدرت بيان فوق العاده و در فن وعظ و خطابه، صاحب منصب بوده است. او در روزهاى جمعه، بر كرسى وعظ و خطابه مىنشسته و اين تبحّر ايشان سبب گشته تا معاصران وى، از او با عنوان «واعظ قزوينى» ياد كنند كه نشان از مهارت ايشان در اين زمينه دارد. وجود اين سه عامل اصلى، به خودى خود، زمينه را براى تقريب دو طرف مناظره فراهم مىآورد؛ چرا كه وقتى طرفين مناظره، با صبر و بردبارى و با احترام به كلام يكديگر گوش فرا داده و در مقام پاسخ، با تكيه بر اصول علمى و با داشتن مهارت كافى جهت متقاعد كردن طرف مناظره سخن بگويد، آنچه كه خود به خود شكل مىگيرد، تلطيف روابط و در پى آن، تقريب عقايد است.
عبد الجليل قزوينى در اين مجموعه، با داشتن اين سه عامل يا ويژگى اصلى، گامهاى مهم و اثربخشى را در اين راستا برداشته است.
از طرف ديگر، يكى از جنبههايى كه در اين كتاب كاملاً مورد توجّه قرار گرفته، توجّه به روشهاى پسنديده مناظره و اصول آن است.
ه . اصول مورد نياز در مناظره پسنديده
1. شناخت روحيه و فكر مخاطب
شايد مهمترين نكتهاى كه در مناظره بايد به آن توجّه شود، به دست آوردن علم و آگاهى نسبت به طرف مقابل، خود است. سنجيدن ظرفيت فكرى و عقل و درايت طرف مقابل، باعث مىشود كه بدانيم چگونه بايد با او به احتجاج و سخن پرداخت. ۱
اين اصل، به عنوان يكى از اصول مناظره پسنديده، به طور كامل در كلام
1.روش گفتمان يا مناظره، ص ۲۵.
