در آستانه رحلت رسول الله(ص)

به هر حال، اين انديشه يك بار ديگر نيز، به گونه اى ناهنجار، شگفت انگيز و اسف بار در آستانه رحلت رسول الله(ص) ظهور يافت، ابن عباس مى گويد:
چون پيامبر(ص) در آستانه رحلت قرار گرفت، و در خانه كسانى بودند از جمله عمر بن خطاب، پيامبر فرمود: ”ابزار نوشتن بياوريد تا براى شما چيزى بنويسم كه هرگز گمراه نشويد“ عمر گفت: درد بر پيامبر چيره گشته است، كتاب الهى را پيش خود داريد و كتاب الهى ما را بسنده است…. ^۱
پيش تر آورده ايم ^۲ كه در نقل هاى مختلف، «ان الوجع قد غلب على رسول الله…» آمده است و در نقل هايى كه گوينده آن ياد نشده آمده است كه او گفت: «هجر رسول الله» و يا «ان رسول الله يهجر…». اين موضع گيرى، بى گمان از جمله براى چاره جويى در شكل دهى جريان پس از پيامبر(ص) بود، اما پيش تر از هر چيزى نشان آغازين موضع صريح سياست بازان جامعه نوپاى اسلامى است در جهت رقم زدن سياست و ثقافت آينده جامعه اسلامى.
به هر حال، با اين همه، توان گفت كه قبل از استقرار خلافت خليفه اوّل، جريان منع كتابت و تدوين حديث جدى نيست، و از عدم تدوين حديث و منع نگارش آن به طور    عملى اثرى نمى توان يافت. نصوص تاريخى نشان آن است كه خليفه اوّل نيز حديث را مى نگاشته است، آهنگ منع، پس از نگارش و ثبت آن بوده است. در منابع حديثى و تاريخى از عايشه نقل كرده اند كه:
پدرم پانصد حديث از گفتار رسول الله(ص)جمع كرده بود، شبى خوابيد و اما آرام نداشت، من اندوهگين گشتم، و از ناآرامى اش سؤال كردم، چون آفتاب برآمد، گفت: دخترم احاديثى كه نزد تو است بياور، آوردم، آتش فرا خواند و آنها را بسوزاند….
و نيز آورده اند:
ابو بكر پس از رحلت رسول الله(ص) مردم را گرد آورد، و گفت: شما از رسول الله(ص) سخن ها گزارش مى كنيد و در آنها اختلاف مى كنيد، پس از شما اختلاف ها بيشتر خواهد شد. از رسول الله(ص) چيزى نقل نكنيد و اگر كسى از شما سؤال كرد، بگوييد: بين ما و شما كتاب الهى است، حلالش را حلال و حرامش را حرام بدانيد،. ^۳
آنچه ابوبكر را ناآرام كرده بود چه بود؟ و مردم در آغازين روزهاى پس از پيامبر(ص) در نقل چه چيزهايى اختلاف كرده بودند و اختلاف داشتند. آيا اين گزارش تأمل برانگيز نيست؟! به آن روزگاران جز مسئله خلافت و پيشوايى، مورد ديگرى جاى گفت و گو داشت؟! اين سخن ابوبكر نوعى هم آهنگى با آهنگ آن كه نگاشتن را در آستانه رحلت رسول الله(ص) جلو گرفت، نيست؟! ذيل كلام ابوبكر شگفت انگيز است؛ و ياد آور كلام معجز شيم رسول الله(ص) كه فرمود: