است _ عبارت‌اند از: صحیفه یا کتاب الجامعه۱ و دانش انتقال یافته با یادکرد الف باب. همان گونه که روایات۲ دلالت داشت، یکی از پایه‌های معرفتی دانش الف باب، آگاهی یافتن امام به احکام و حلال و حرام الهی با دانش انتقال یافته از پیامبر به امام علی علیه السلام است.۳
روایات الف باب و برداشت‌های عالمان اسلامی
در میان دانشمندان اهل سنت تعدد و رد و ابرام اقوال در باره علم ویژه علی علیه السلام به گونه‌ای است که نمی‌توان به جمع‌بندی و قرار مشخصی دست یافت.
شواهدی بر اعتراف به این علم ویژه در میان اهل سنت دیده می‌شود:
الف) تکرار «یعرف به الفتن»، «سلونی عن الفتن» و «سلونی عن طرق السماء»، به علاوه اقرار به علم غیر قابل مقایسه ایشان به قرآن از مفاهیم پذیرفته شده میان اهل سنت به شمار می‌رود.
ب) روایت نبوی «أنا مدینة العلم و علی بابها»۴ که بیانگر حلقه وصل علوم نبوی و علوی است در منابع حدیثی اهل سنت نقل شده است. گرچه حاکم نیشابوری، هیثمی، طبرانی و... این حدیث را نقل و گاه آن را «صحیح الإسناد» خوانده‌اند،۵ برخی رجالی‌ها صحیح دانسته‌اند، اما تضعیف برخی رجال آن صرفاً به جهت نقل این روایت نشان از کینه‌توزی با این فضیلت امیرالمؤمنین علیه السلام دارد.۶ ابوالصلت هروی راوی این روایت، به جهت نقل این روایت _ علی رغم توثیق و تصدیق یحیی بن معین ابی داود، ابن ماجة ابن حبان، حاکم، ابن حجر و مزی و دیگران _ از جانب احمد بن حنبل، عقیلی، دارقطنی و ذهبی مورد اهانت و تضعیف قرار گرفته است. این در حالی است که علی علیه السلام از جانب پیامبر صلی الله علیه وآله «اقضاهم»
1.. نگارنده در مقاله "کتاب الجامعه و نقش آن در تبیین آموزه‌های شیعه" به صورت مستقل به این کانون دانش پرداخته است.(ر.ک مجله پژوهش‌های قرآن و حدیث(دانشگاه تهران)صفحه ۸۹-۱۱۶، سال چهل و پنجم، ش ۲، پاییز و زمستان ۹۱)؛ در روایات تصریح به تفاوت این دو کانون علم شده است.(ر.ک کتاب سلیم بن قیس ج۲ص ۶۵۸؛ الاحتجاج ج۱ص۱۵۳)
2.. ر.ک امالی طوسی، ص۶۲۶؛ الخصال، ج۲، ص۶۴۷ ح۳۰؛ بصائر الدرجات، ص۳۰۵.
3.. ر.ک نورالافهام ج۱ص۳۷۸؛ اللوامع الالهیه ص۵۱۰و۵۱۱؛ کشف الحقایق ص۱۱۰.
4.. المعجم الکبیر ۱۱، ص۵۵، الاستیعاب ۳، ص۱۱۰۳، شرح ابن ابی الحدید ۷، ص۲۱۹، الجامع الصغیر ۱، ص۴۱۵، فیض القدیر ۱، ص۴۹ج۳ص۶۰، تفسیر قرطبی ۹، ص۳۳۶، تاریخ بغداد ۳، ص۱۸۱؛ ۵، ص۱۱۰، تاریخ مدینه دمشق ۴۲، ص۳۷۸، اسد الغابه ۴، ص۲۲، تهذیب الکمال ۱۸، ص۷۷؛۲۰، ص۴۸۵، تذکره الحفاظ ۴، ص۱۲۳۱، سیر اعلام النبلا ۱۱، ص۴۴۷و...
5.. المستدرک علی الصحیحین۳، ص۱۲۷؛ مجمع الزوائد ۹، ص۱۱۴؛ المعجم الکبیر ۱۱، ص۵۵؛ الاستیعاب ۳، ص۱۱۰۲؛ عمدة القاری ۱۶، ص۲۱۵؛ الریاض النضرة۳، ص۱۵۹.
6.. شدیدترین مواضع راجع به این حدیث را ابن تیمیه اخذ کرده است. وی این حدیث را سست‌ترین احادیثی می‌خواند که بر «اعلم الناس» بودن علی علیه السلام پس از پیامبر دلالت می‌کند. وی کذب حدیث را برآمده از متن آن می‌داند. ر.ک: منهاج السنة النبویه، ج۷، فصل قال الرافضی انه کان اعلم الناس بعد رسول الله صلی الله علیه وآله ص۳۷۸.
