ثقاتى هستند كه دروغ نمى گويند . ۱
و شيخ ابن حجر ۲ و صاحب مصالت ۳ و عبد الحق دهلوى ۴ شارح مشكاة المصابيح و غير ايشان ، ضبط اسامى بسيارى از آنها را كرده اند و ما به ذكر چند نفرى قناعت مى كنيم .
عكرمه مولى عبد الله بن عبّاس ، يحيى بن معين : كه امام جرح و تعديل است ـ چنانچه ابن حجر در تقريب تهذيب گفته ـ در حقّ او گفته كه او مذهب صفريه داشت وابوسعيد بن يونس ، در تاريخ غربا گفته در مغرب ، تا حال قومى هستند بر مذهب اباضيه و مى گويند اين دين را از عكرمه دارند و يحيى بن بكر گفت : عكرمه آمد به مصر و از آن جا رفت به مغرب . پس خوارجى كه در مغرب اند ، از اويند و از ابن عمر روايت شده كه او گفت به نافع : بر من دروغ مبند ، چنانچه عكرمه بر ابن عبّاس دروغ مى بست ؛ و جرير بن عبد الحميد ، از زياد روايت كرد كه : داخل شدم بر على بن عبد الله بن عبّاس و عكرمه مقيّد بود . از سببش پرسيدم . گفت : بر پدرم دروغ مى بندد ، تمام اين كلمات ، از ابن حجر عسقلانى است .
1.مثالب النواصب ، ابن شهرآشوب ، نسخه خطّى كتاب خانه ناصريه لكنهو (تصوير عكسى موجود در مركز احياء التراث الاسلامى قم) ، ص۶۸۱ . هر دو مطلب ، از كتاب حاكم نقل شده اند ؛ امّا آنچه در كتب موجود مى توان يافت ، اتّهام بخارى در اتخاذ موضعى در باب عقايد است .
2.در حاشيه نسخه آمده است كه : ابن حجر در ميان علماء اهل سنّت ، بر دو نفر اطلاق مى شود : اوّل ، حافظ شهاب الدين ابوالفضل احمد بن على بن حجر عسقلانى كه در سنه ۸۵۳ ، وفات كرد ، و اوست مؤلّف اصابه و فتح البارى وغيرها ؛ دوم ، شهاب الدين احمد بن حجر هيثمى ، مفتى حجاز كه در سنه ۹۷۳ ، وفات كرد و اوست مصنّف صواعق و تقريب وغيرها .
3.در اصل چنين است و احتمالاً تحريف شده مصابيح باشد .
4.عبد الحق دهلوى (م ۱۰۵۲ق) از عالمان اهل سنّت در شبه قاره هند است . وى نقش مهمّى در احياى توجّه به حديث در هند ايفا نمود .وى مشكاة المصابيح ، نوشته بغوى را به فارسى به عنوان أشعة اللمعات و به عربى با عنوان لمعات التنقيح شرح نموده است . آثار وى در هند در بين مسلمانان ، بسيار رايج است .
