است كه چنين فردى شخصيتى دارد كه پيوسته آرزوهاى بزرگ دارد. اين حالت از آنجا كه يك ويژگى شخصيتى است، هيچ گاه ارضا نمى شود.
ثانيا، موضوع آرزوها غير واقعى و دست نايافتنى باشد. اين مى تواند يا به دليل پايان ناپذيرى آرزوهاى فرد باشد كه بدان اشاره شد و يا به دليل جنس آرزوى فرد باشد. برخى آرزوهاى افراد در دنيا قابل دستيابى نيست ۱ و يا سطح آرزوهاى برخى افراد فراتر از عمرشان است. ۲ در چند روايت آمده كه روزى رسول خدا صلى الله عليه و آله خطى كشيدند و فرمودند: اين انسان است. خط ديگرى كشيدند و فرمودند: اين مرگ اوست و خط سومى دورتر از آن كشيدند و فرمودند: اين آرزوى اوست. ۳
در نقل ديگرى آمده كه حضرت چهار گوشى كشيدند كه نماد عمر انسان بود و وسط آن نام انسان را نوشتند و دور آن خطوطى كشيدند كه نماد بلايا و حوادث زندگى بود و بيرون آن خطى كشيدند كه نماد آرزوى انسان بود. حضرت از اين راه فراتر از عمر بودن آرزوها را نشان دادند. ۴
پس از روشن شدن معناى آرزو، بايد به بررسى ويژگى هاى آن پرداخت. در برخى روايات آمده است كه آرزوى دور موجب از بين رفتن لذت نعمت و كوچك شمردن آن و كاهش شكر و حسرت خوردن به خاطر نرسيدن به آرزوها مى گردد. ۵ برخى ديگر از روايات به فريبنده بودن آرزوها پرداخته و بيان داشته كه موجب نااميدى انسان شده ۶ و وى را به انتظارى بى پايان دچار مى سازد ۷ و
1.سانى كه انتظار خوشى هميشگى و فقدان غم و اندوه و ناملايمتى دارند، از اين دسته اند.
2.ذا در برخى روايات از «طول الامل» ياد شده است.
3.. ك: فرهنگ نامه آرزو، ص۲۶، ح۱۵ - ۱۷.
4.. ك: همان، ص۲۸، ح۱۸.
5.مام على عليه السلام : تجنبوا المنى؛ فانها تذهب بهجة ما خولتم و تستصغرون بها مواهب اللّه تعالى عندكم و تعقبكم الحسرات فيما و همتم به أنفسكم (الكافى، ج۵، ص۸۵، ح۷). همچنين آن حضرت در كلام ديگرى مى فرمايد: تجنبوا المنى فانها تذهب ببهجة نعم اللَّه عندكم و تلزم استصغارها لديكم و على قلة الشكر منكم (غرر الحكم، ح۷۲۹۸).
6.مام على عليه السلام : إن الدنيا حلوة خضرة، تفنن الناس بالشهوات و تزين لهم بعاجلها، و أيم للّه أنها لتغر من أملها و تخلف من رجاها (الكافى، ج۸، ص۲۵۶، ح۳۶۸؛ بحارالانوار، ج۳۲، ص۲۳۳، ح۱۸۶). همچنين آن حضرت مى فرمايد: الامل كالسراب، يغرّ من رآه و يخلف من رجاه (غررالحكم، ح۷۲۰۷؛ عيون الحكم والمواعظ، ص۵۷).
7.مام على عليه السلام : من أمل ما لا يمكن طال ترقبه (عيون الحكم والمواعظ، ص۴۳۹).
