با اين كه تلاش عدّه زيادى از شيعه ها براى پيدا كردن فرزندى براى عسكرى بدون نتيجه ماند و حيرت بر شيعه هاى اماميه چيره شد و مسأله وجود فرزندى براى حضرت عسكرى روشن نبود و اختلاف و دودستگى شيعيان آنها را متفرّق كرده بود؛ عده اى از اصحاب امام حسن عسكرى به طور آرام و مخفى ادعاى وجود فرزندى براى ايشان در خفا كردند، و ادعا نمودند كه اين فرزند قبل از مرگ حضرت عسكرى به دنيا آمده بود و عمرش الان دو يا سه يا پنج و حتى هشت سال است، و آن اصحاب با ايشان مرتبط و متصل هستند و از عموم شيعيان مى خواهند كه مسأله بحث و تفتيش را متوقف سازند و از ذكر نامش امتناع ورزيدند و حتى آن را تحريم كردند! و مسأله ادعاى حامله بودن (صقيل) جُز براى سرپوش گذاشتن بر وجود فرزندى براى حضرت عسكرى نبود. اين عده كه قايل به وجود فرزندى پنهانى براى امام عسكرى بودند، به فرقه اثناعشريه شناخته شدند. ^۱
وى در عبارات بالا حيرت و سرگردانى شيعيان بعد از امام عسكرى عليه السلام را مطرح كرده است. او مدّعى مى شود اين حيرت منجر به طرح غيبت امام دوازدهم از سوى عدّه اى از اصحاب حضرت عسكرى عليه السلام شد كه به فرقه اثناعشريه موسوم شدند.

نقد فرضيه

همان طور كه مشاهده شد، فرضيه «تولد ايده امام غايب در دوران حيرت» بر اين مبنا قرار گرفته است كه غيبت مقوله اى ناشناخته و تعريف ناشده بود. سؤال اين است كه آيا دوره حيرت، دوره رويش تئورى جديدى از امامت در جامعه شيعى بود يا دوره اى براى برگشت و رجوع شيعيان به ميراث روايى امامانشان و بازبينى معارف الهى، تا به مفهوم دقيق احاديث غيبت پى ببرند و مذهب حق را شناسايى و پيروى كنند؟

دوران حيرت

شكى نيست كه عدّه زيادى از شيعيان بعد از وفات نايب چهارم، در سردرگمى و حيرتى فراگير به سر مى بردند؛ زيرا مرجع معينى از طرف امام مهدى (عج) نداشتند تا امور آنان را به انجام برساند. علاوه بر آن كه زيديه و معتزله و غير آنان، شبهات فراوانى برانگيخته بودند. اما احمد الكاتب اصرار دارد مبناى آموزه غيبت را غير از اين قرار دهد:
مرگ امام حسن عسكرى عليه السلام در سامرا در سال 260 هجرى، بدون اين كه اعلام كند فرزندى از او به جاى مانده است، و نيز وصيت به مادرش حديث، سبب بحرانى سخت در جامعه شيعيان موسوى ـ كه معتقد به ضرورت استمرار امامت الهى بودند ـ گرديد. اين، به نوبه خود، سبب به وجود آمدن شك و حيرت و نگرانى درباره سرنوشت امامت بعد از عسكرى شد. ^۲