مأخذشناسي توصيفي أصول اربعمئة - صفحه 170

نجاشى» است. دكتر معارف، فهرستى مبتنى بر ذكر نام ياران امامان پنجم تا هفتم به نقل از نجاشى ارائه داده و يادآورى نموده كه هدف، ذكر اصحاب و ياران امام به تمامى نبوده، بلكه اصحاب و راويانى مد نظر بوده اند كه اولاً صاحب اصل يا كتاب بوده اند و ثانياً تضعيف نشده اند.
همچنين نويسنده، جدولى رسم كرده و تعداد 390 راوى را در دو فهرست «الف» و «ب» آورده است. فهرست «الف» مربوط به راويان صاحب كتاب در عهد صادقين(ع) است و فهرست «ب» مربوط به راويان صاحب كتاب در عصر امام موسى كاظم(ع) است. علت تفكيك اين دو فهرست از هم و آوردن آنها تحت عنوان فهرست هاى «الف» و «ب» ارائه مقايسه ضمنى عهد صادقين(ع) با عصر امام موسى كاظم(ع) است.

4. پژوهشى درباره اصول اربعمئة، سهيلا جلالى، فصلنامه علوم حديث، شماره 6، زمستان 76

نويسنده، در ابتدا بيان مى دارد كه اصول از مهم ترين منابع شيعه و اولين مجموعه هاى حديثى هستند كه در زمان ائمه فراهم آمده اند؛ اما متأسفانه جز اندكى از اين اصول بعينه به دست ما نرسيده است و باقى آنهادر بين جوامع و كتب حديثى پراكنده اند. مطالبى كه در اين مقاله مى خوانيم از قرار زير است:

1. معناى اصل و تفاوت آن با كتاب

نويسنده اين مقاله در بيان معناى اصل و تفاوت آن با كتاب نظريات نويسندگان و محققان زيادى را از جمله راغب اصفهانى (نويسنده المعجم الوسيط) سيد مهدى بحرالعلوم، علامه قهپايى، وحيد بهبهانى (از قول يك دانشمند)، مامقانى و آقابزرگ تهرانى آورده است و در پايان اين نظريات، نقدى بر آنها ارائه كرده و تعريف وحيد بهبهانى را بهترين تعريف شمرده، با تغيير كوچكى تعريف خود را ارائه مى دهد:
الاصل هو الكتاب الذى جمع فيه مصنفه الأحاديث التى روى أغلبها عن الصادق(ع) سماعاً أو عن الراوى، والكتاب والمصنف لو كان فيهما معتمد لكان مأخوذاً من الأصل.
سپس نويسنده مقاله، شش دليل در مورد ترادف اصل و كتاب در عصر صادقين(ع) از لسان متقدمان بيان كرده است.

2. زمان تأليف اصول اربعمئة

به عقيده خانم جلالى، درباره زمان تأليف اصول اربعمئة، بين صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد و در كتاب هاى رجالى ما تاريخ تأليف اين اصول و تاريخ وفات صاحبان آن به طور دقيق

صفحه از 176